Co to jest szczepionka? Rodzaje szczepionek

Szczepionka jest biologicznym lekiem, który daje organizmowi odporność na choroby. Podawana jest w formie zastrzyku, doustnie lub w postaci aerozolu. Szczepionka wspomaga układ odpornościowy do produkcji przeciwciał. Szczepionki są jednym z najbardziej skutecznym narzędziem w walce z chorobami zakaźnymi, zapobiegają epidemii choroby jak również mogą ratować życie. Nowoczesne szczepionki są dobrze tolerowane a niepożądane efekty uboczne występują bardzo rzadko.

Regularne stosowanie szczepień na dużą skalę ma znaczny wpływ na zmniejszenie i zapobieganie zarazków w przyrodzie, co może ograniczyć a nawet uniemożliwić szerzenie się zakażeń. Stanowią one istotny czynnik przeciwepidemiczny. Poprzez obowiązkowe szczepienia zmniejszyła się zachorowalność na groźne choroby takie jak koklusz, błonica.

Należy również wspomnieć o nieprawidłowej reakcji organizmu na szczepienia, czyli o niepożądanym odczynie poszczepiennym (NOP). Możemy rozróżnić trzy rodzaje NOP:

1. a) odczyny miejscowe-zaczerwienienie, obrzęk, ból, powiększenie węzłów chłonnych, ropień bakteryjny
2. b) odczyny ośrodkowego układu nerwowego-drgawki, uszkodzenie mózgu, niedowład, zapalenie mózgu
3. c) niepożądane odczyny poszczepienne-wstrząs anafilaktyczny, gorączka, bóle stawowe, zapalenie ślinianek, zapalenie jądra, posocznica.

Przyczyną NOP może być złe podanie szczepionki, uczulenie na składnik szczepionki. NOP może wystąpić zaraz po podaniu szczepionki, po kilku dniach a nawet tygodniach.

Pomimo, że podanie szczepionki wiąże się z efektami ubocznymi specjaliści zalecają szczepienie przede wszystkim dzieci gdyż choroba i powikłania po niej mogą być bardziej niebezpieczne niż NOP.

Szczepienia obowiązkowe mają na celu uzyskanie największej ochrony przed zakażeniem, a co za tym idzie zlikwidowanie poszczególnych chorób zakaźnych. W Polsce szczepienia obowiązkowe są wykonywane według kalendarza szczepień u osób do 19 roku życia, jak również u osób szczególnie narażonych (np. pracowników służby zdrowia).

Do szczepień obowiązkowych należą szczepienia przeciwko: gruźlicy, błonicy, krztuścowi, poliomyelitis, odrze, śwince, różyczce, tężcowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz Hib. W przypadku osób szczególnie narażonych także przeciwko: pneumokokom, ospie wietrznej i wściekliźnie.

Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.

Szczepienia zalecane są uzupełnieniem szczepień obowiązkowych jak również stanowią skuteczną ochronę dziecka przed chorobami zakaźnymi. Do szczepień zalecanych należą szczepienia przeciwko: pneumokokom, ospie wietrznej, kleszczowemu zapaleniu mózgu, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, grypie, rotawirusom, meningokokom.

Szczepienia zalecane są płatne i wykupuje się je na podstawie recepty.

Podział szczepionek ze względu na:

1. a) rodzaj antygenu (szczepionki żywe, zabite, rekombinowane, podjednostkowe, anatoksyny)
2. b) rodzaj drobnoustroju (szczepionki wirusowe, bakteryjne, mieszane)
3. c) zakres działania uodparniającego (szczepionki swoiste i nieswoiste)
4. d) postać (szczepionki płynne, szczepionki w postaci proszku i aerozolu)
5. e) pochodzenie antygenu (autoszczepionki, heteroszczepionki)
6. f) zawartość (szczepionki monowalentne, poliwalentne, skojarzone).