Czy leki przypominają ci ulubione smaki?

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

W ostatnich latach z powodzeniem stosuje się różne techniki maskowania smaku farmaceutyków, głównie przez:

Dodawanie środków korygujących, takich jak substancje słodzące, aromatyzatory lub blokery goryczy, które nie są idealne do maskowania smaku bardziej gorzkich leków;
Tworzenie barier fizycznych: takich jak techniki powlekania, które są trudne do zastosowania w przypadku płynnych preparatów;
Maskowanie smaku na poziomie molekularnym: niektóre materiały polimerowe mogą być stosowane do zmniejszenia goryczy dzięki ich własnym właściwościom do enkapsulacji gorzkich cząsteczek, tworzenia mikrokapsułek lub mikrosfery i jonowymienne ładowanie leków w celu zmniejszenia goryczy.

Dlatego naukowcy stopniowo koncentrują się na wykorzystaniu materiałów polimerowych do maskowania goryczy na poziomie molekularnym, co jest skuteczne w przypadku preparatów płynnych, zwłaszcza toników ziołowych i płynnych preparatów doustnych dla dzieci.

Klasyfikacja materiałów polimerowych maskujących smak leków:

1. Polimery zależne od pH

Polimery zależne od pH to polimery polimetakrylanów z jonizowalnymi grupami funkcyjnymi, które mają różną rozpuszczalność w różnych pH. Ze względu na różnicę w pH między śliną a przewodem pokarmowym, polimery zależne od pH mogą maskować gorzki smak leku, wykorzystując tę zasadę. W zależności od rodzaju ładunku, jaki posiadają, polimery zależne od pH można podzielić na polimery kationowe, anionowe i obojętne (niejonowe).

a) Kationowe polimetakrylany:

Polimery kationowe są rozpuszczalne w sokach żołądkowych i słabo kwaśnych roztworach buforowych. Jednym z najczęściej stosowanych polimerów o rozpuszczalności zależnej od pH do maskowania gorzkiego smaku jest Eudragit®E, kationowy kopolimer na bazie metakrylanu dimetyloaminoetylu, metakrylanu butylu i metakrylanu metylu. Kwas mefenamowy został pokryty Eudraditem®EPO techniką wytłaczania na gorąco (HME) w różnych proporcjach dawkowania leku i polimeru i został pomyślnie przygotowany jako tabletka ulegająca rozpadowi w jamie ustnej (ODT) o dobrej kruchości i czasie rozpadu. Wyniki badań za pomocą języka elektronowego wykazały zmniejszone uwalnianie tego ODT w ślinie oraz lepsze maskowanie goryczy i rozpuszczalność w porównaniu z lekiem oryginalnym.

b) Anionowe polimetakrylany:

W procesie maskowania goryczy zastosowano również polimery anionowe (Eudradit®L i Eudradit®S) z kwasem metakrylowym jako grupą funkcyjną. Polimery te są nierozpuszczalne w żołądku przy niższym pH, ale rozpuszczają się w jelicie cienkim przy wyższym pH i dalej ukierunkowują uwalnianie leku w jelicie, chroniąc lek przed degradacją spowodowaną kwaśnym pH lub enzymami żołądkowymi i osłaniając żołądek przed drażniącymi lekami. W jednym z badań wykorzystano cztery leki kationowe: propranolol, difenhydraminę, CTRZ i VRP jako gorzkie leki modelowe oraz kopolimery metakrylanu etylu (Eudragit® L100 i Acryl-EZE®) jako polimery anionowe, stosując technikę HME, uzyskując znacząco wyższy efekt maskowania smaku wytłaczanego leku niż leku oryginalnego.

c) Neutralne polimetakrylany:

Neutralne polimetakrylany są nierozpuszczalnymi nośnikami leków, które są stosowane w preparatach o przedłużonym uwalnianiu leków. W jednym z badań mikrosfery z cefuroksymem powlekane Eudraditem® RL100 przygotowano metodą odparowania rozpuszczalnika, co skutecznie maskowało gorzki smak leku.

2. Etery celulozy

a) Rozpuszczalne w wodzie etery celulozy

Różne rozpuszczalne w wodzie polimery eteru celulozy są stosowane na szeroką skalę w przemyśle farmaceutycznym i wykorzystywane do maskowania gorzkiego smaku. Powszechnie stosowane rozpuszczalne w wodzie eterowe polimery celulozy obejmują metylocelulozę (MC), hydroksypropylocelulozę (HPC), hydroksyetylocelulozę (HEC), hydroksypropylometylocelulozę (HPMC), hydroksyetylometylocelulozę (HEMC) i celulozę mikrokrystaliczną (MCC). Ondansetron maskujący smak ODT zawierający MCC i aspartam przygotowywano metodą granulacji na mokro, a zoptymalizowana receptura charakteryzowała się lepszym smakiem. Wyniki badań in vivo wykazały całkowity rozpad w jamie ustnej w ciągu 12 sekund i podobną biorównoważność w porównaniu z dostępnym w handlu preparatem referencyjnym Zofer MD8.

b) Nierozpuszczalne w wodzie etery celulozy

Nierozpuszczalne w wodzie polimery stosowane w komercyjnych środkach farmaceutycznych służą przede wszystkim do kontroli uwalniania leków poprzez kontrolę szybkości wnikania płynu, a także są wykorzystywane do maskowania gorzkiego smaku leków. Powszechnie stosowanym nierozpuszczalnym w wodzie polimerem eteru celulozy jest etyloceluloza (EC). Ogólnym celem maskowania smaku za pomocą nierozpuszczalnych w wodzie polimerów jest zapobieganie rozpuszczaniu się leku w jamie ustnej, przy jednoczesnym umożliwieniu jego szybkiego uwolnienia w żołądku po połknięciu. Dlatego, aby zwiększyć szybkość uwalniania leku, polimery nierozpuszczalne w wodzie mogą być mieszane z polimerami rozpuszczalnymi w wodzie. Lafutydyna została zmieszana z różnymi proporcjami EC i HPMC w celu przygotowania mieszanki o maskującym gorzkim smaku i odpowiednim czasie uwalniania.

3. Żywice jonowymienne

Żywice jonowymienne są nierozpuszczalnymi w wodzie polimerami zawierającymi kwaśne lub zasadowe grupy funkcyjne, które ładują lub uwalniają leki głównie poprzez oddziaływanie elektrostatyczne. W zależności od charakteru jonowego i siły wiązania grupy funkcyjnej wymieniacza, żywice jonowymienne można podzielić na cztery typy: żywice kationowe mocnego kwasu, żywice kationowe słabego kwasu, żywice anionowe mocnej zasady i żywice anionowe słabej zasady. Gorzkie leki złożone z żywic jonowymiennych nie rozpuszczają się w jamie ustnej i nie wywołują gorzkiego smaku, ponieważ w ślinie ustnej nie ma wystarczającej ilości jonów do wymiany. Po wprowadzeniu do przewodu pokarmowego, duża liczba jonów obecnych w przewodzie pokarmowym wypiera lek z żywicy jonowymiennej, co powoduje szybkie uwolnienie leku. Kompleksy utworzone przez lek i żywicę jonowymienną są dostępne jako płynne zawiesiny, granulki i tabletki w różnych formach dawkowania doustnego. Jedną z zalet żywic jonowymiennych w zastosowaniach maskujących smak jest możliwość rekonstytucji leku i jego włączenia do różnych stałych form dozowania i zawiesin. Dobór żywic jonowymiennych musi być przeprowadzony z uwzględnieniem zdolności wiązania, wielkości cząstek, porowatości i właściwości jonowych leku. Klarytromycyna i słabo kwaśna żywica kationowymienna Indion® 234 zostały przekształcone w maskującą gorycz sprzężoną żywicę kwasu linolowego, która wykazała stabilność w symulowanej ślinie w testach in vitro i uwalnianie w ciągu 3 godzin w soku żołądkowym, przy czym wszystkie partie wykazały całkowite maskowanie goryczy.

4. Polisacharydy i polimery pokrewne

Chitozan (CS) jest polimerem kationowym otrzymywanym przez deacetylację chityny, który charakteryzuje się dobrą biokompatybilnością i degradowalnością oraz jest szeroko stosowany w farmacji. Ta amfoteryczna właściwość fizykochemiczna sprawia, że CS jest prawie nierozpuszczalny w neutralnym środowisku jamy ustnej, ale rozpuszcza się w środowisku kwasu żołądkowego, uwalniając lek, osiągając w ten sposób cel, jakim jest poprawienie maskowania smaku gorzkiej substancji, w której został zamknięty.

Alginian sodu jest naturalnym polisacharydowym materiałem polimerowym, nietoksycznym i niedrażniącym, o dobrej biokompatybilności. Alginian sodu może osiągnąć pełną enkapsulację gorzkich leków poprzez sieciowanie z dwuwartościowymi jonami wapnia, tworząc nierozpuszczalny w wodzie i twardy żel.

Cyklodekstryny (CD) są cyklicznymi oligosacharydami z hydrofobowymi wgłębieniami i hydrofilowymi powierzchniami zewnętrznymi, które maskują smak wielu gorzkich składników żywności, napojów i farmaceutyków. CD tworzy kompleks inkluzyjny z substancjami gorzkimi, który jest praktycznie nierozpuszczalny w jamie ustnej, a zewnętrzna powierzchnia kompleksu inkluzyjnego jest często silnie uwodniona, co zmniejsza przyczepność kompleksu inkluzyjnego do receptorów kubków smakowych, a tym samym zmniejsza gorzki smak leku. CD może również zmniejszać percepcję smaku gorzkiego poprzez interakcję z fosfolipidami i innymi składnikami komórek smakowych oraz hamowanie funkcji receptorów smaku gorzkiego.

Większość leków w preparatach doustnych ma gorzki smak, a percepcja smaku jest główną barierą w opracowywaniu produktów leczniczych, zwłaszcza dla pacjentów pediatrycznych. Materiały polimerowe są obiecującym materiałem do maskowania smaku poprzez zmniejszenie kontaktu gorzkich leków z receptorami w jamie ustnej poprzez powlekanie, mikrokapsułkowanie lub formowanie miceli w celu stworzenia fizycznej bariery, zamknięcie gorzkich cząsteczek w hydrofobowych zagłębieniach lub załadowanie leku poprzez oddziaływanie elektrostatyczne. Nie istnieje jednak uniwersalna metoda maskowania smaku i w wielu przypadkach może być konieczne połączenie innych technik maskowania smaku, takich jak ortodoncja i powlekanie, aby zrekompensować braki spowodowane przez pojedynczą metodę maskowania smaku i uzyskać lepsze wyniki maskowania smaku.

żródło: za International Journal of Pharmaceutical Research