Kiedy bakterie zjadają cię od środka

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

W materiale przedstawiono cechy patologiczne zgorzeli (ten artykuł i powiązane). Zgorzel jest powszechnie spowodowana zakażeniem bakteriami beztlenowymi. Zgorzel sucha należy do zgorzeli nieinfekcyjnych. Stan niedotlenienia/niedokrwienia przyspiesza rozwój bakterii beztlenowych i rozległą martwicę tkanek objętych procesem chorobowym. Zgorzel klostridialna i nieklostridialna prowokuje powstawanie gazu w martwiczej tkance. Ostre zapalenie zgorzelinowe występuje w różnych tkankach i narządach, w tym w wyrostku robaczkowym, pęcherzyku żółciowym, drogach żółciowych, płucach i gałce ocznej. Rozedmowe (gazotwórcze) zakażenie, takie jak odmiedniczkowe zapalenie nerek, może być wywołane przez Escherichia coli i Klebsiella pneumoniae. Gwałtownie postępująca zgorzel kończyn (tzw. zakażenie “bakteriami zjadającymi ciało”) jest obserwowana w gwałtownych zakażeniach paciorkowcowych, Vibrio vulnificus i Aeromonas hydrophila. Zgorzel Fourniera jest agresywną i zagrażającą życiu chorobą zgorzelinową występującą w mosznie i odbytnicy. Martwicze zapalenie powięzi jest podostrą postacią zgorzeli kończyn. Na uwagę zasługuje fakt, że zakażenia klostridialne i paciorkowcowe narządów wewnętrznych mogą prowadzić do śmiertelnego stanu hipercytokinemicznego bez towarzyszącej zgorzeli rąk i nóg. Niekontrolowana cukrzyca może odgrywać istotną rolę w podatności na choroby infekcyjne. Szczególną postacią śmiertelnej choroby zgorzelinowej jest wywołane przez Pseudomonas złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego i śluzakowatość twarzoczaszki.

Gangrena jest zmianą polegającą na niedokrwiennym obumieraniu tkanek. Zazwyczaj w obrębie skóry dłoni i stóp towarzyszy jej drętwienie, ból, ochłodzenie, obrzęk, a kolor skóry zmienia się na czerwono-czarny. W przypadku ciężkiego zakażenia może dojść do gorączki i sepsy. Do czynników ryzyka wystąpienia zgorzeli należą: cukrzyca, miażdżyca, palenie tytoniu, poważny uraz, alkoholizm, marskość wątroby, niewydolność nerek, immunosupresja, zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS), nadużywanie leków, niedożywienie, pernio. Klinicznie chorobę dzieli się na zgorzel suchą, zgorzel mokrą, zgorzel gazową, zgorzel wewnętrzną i martwicze zapalenie powięzi. We wszystkich przypadkach, z wyjątkiem zgorzeli suchej, tkanka martwicza jest zakażona. Leczenie obejmuje zabieg chirurgiczny, podawanie antybiotyków i starania mające na celu zwalczanie przyczyn leżących u podstaw choroby. Można również zastosować tlenoterapię hiperbaryczną. Amputacja i debridement są wykonywane jako leczenie chirurgiczne. Maggoterapia (sztuczne wszczepianie larw do zmian ubytkowych) może być przeprowadzana w celu trawienia pozostałości tkanek mokrej zgorzeli cukrzycowej na kończynach.

Zgorzel sucha

Zgorzel sucha to koagulacyjna martwica niedokrwionej tkanki, spowodowana niedostatecznym ukrwieniem w wyniku zaburzeń czynności tętnic obwodowych. Terminu zgorzel sucha używa się tylko w odniesieniu do martwicy kończyny akralnej. Na suchą zgorzel narażeni są chorzy z miażdżycą, hipercholesterolemią i cukrzycą, szczególnie gdy palą papierosy. Niski poziom tlenu miejscowego prowokuje proces gnilny bez wzrostu bakterii. Zmienione chorobowo miejsca stają się suche, zestalone i czerwono-czarne (rys. 1). Gdy rozwinie się zgorzel, nie można już uratować uszkodzonej tkanki. Granica wyschniętej zmiany jest ostro odgraniczona od niedokrwionej skóry, tak że może dojść do autoamputacji. Ze względu na brak zakażenia zgorzel sucha nie jest tak nagłym przypadkiem jak zgorzel mokra i gazowa. Jednak zgorzel sucha może przekształcić się w zgorzel mokrą, gdy dojdzie do wtórnego zakażenia. Cukrzyca jest poważnym i najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju zarówno suchej, jak i mokrej zgorzeli.