Komisja zdrowia polskiego parlamentu poparła rządowy projekt prawa do zapewnienia leczenia bólu każdemu pacjentowi i dostępu pacjenta do dokumentacji medycznej

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Komisja Zdrowia, zajmowała się dzisiaj:

Rozpatrzeniem poprawek zgłoszonych w czasie drugiego czytania do projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych(druki nr 1098 i 1240).
Pierwszym czytaniem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1218)

Komisja poparła rządowy projekt prawa do zapewnienia leczenia bólu każdemu pacjentowi i dostępu pacjenta do dokumentacji medycznej.

Za przyjęciem projektu głosowało 22 członków komisji, nikt nie był przeciwko, jedna osoba się wstrzymała.

Obecnie ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta uznaje dostęp do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień za prawo pacjentów będących w stanie terminalnym. Autorzy projektu chcą, by prawo do leczenia bólu przysługiwało każdemu pacjentowi. Ma ono być realizowane zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, bez względu na źródło bólu, wiek pacjenta i miejsce pobytu.

Projekt zakłada, że pacjent będzie mógł uzyskać informację o stanie swojego zdrowia, proponowanych metodach diagnostycznych i leczniczych, wynikach leczenia oraz rokowaniach nie tylko od lekarza, ale także od innych pracowników medycznych (np. ratowników medycznych i pielęgniarek).

Nowela przewiduje, że po śmierci pacjenta dokumentacja medyczna będzie udostępniania osobie przez niego upoważnionej za życia lub osobie, która w chwili zgonu pacjenta była jego przedstawicielem ustawowym. Jest to doprecyzowanie przepisów, na podstawie których obecnie zezwala się na wgląd do dokumentacji medycznej zmarłego, ale już wydanie jej kopii budzi wątpliwości.

Projekt przewiduje, że oryginał dokumentacji medycznej będzie wydawany tylko na żądanie organów władzy publicznej i sądów oraz w sytuacji, gdy sporządzenie kopii mogłoby spowodować opóźnienie w udzieleniu świadczenia zdrowotnego, co zagrażałoby życiu lub zdrowiu pacjenta. Wypożyczający oryginał, poza potwierdzeniem odbioru, będzie zobowiązany do jego zwrotu niezwłocznie po wykorzystaniu. Również zdjęcia RTG wykonane na kliszy będą udostępnianie za potwierdzeniem odbioru i mają być zwracane po wykorzystaniu.

Nowela doprecyzowuje, że papierowa dokumentacja medyczna będzie udostępniana do wglądu w miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych (z możliwością sporządzania notatek lub zdjęć) oraz przez sporządzanie kopii, odpisów, wyciągów albo wydruków. Dokumentacja medyczna prowadzona w postaci elektronicznej ma być udostępniana za pośrednictwem komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych. Projekt określa maksymalną opłatę za sporządzenie jednej strony kopii dokumentacji.

Projekt zakłada, że w przypadku śmierci osoby wykonującej praktykę medyczną podmiotem zobowiązanym do zabezpieczenia dokumentacji medycznej będzie samorząd zawodowy (czyli okręgowa izba lekarska lub okręgowa izba pielęgniarek i położnych). W przypadku zakończenia działalności leczniczej przez placówkę (np. z powodu jej likwidacji) dokumentację medyczną przejmie podmiot leczniczy, który przejął jej zadania. W projekcie przewidziano kary finansowe dla placówek medycznych, które nie zabezpieczą dokumentacji medycznej po zakończeniu działalności leczniczej.

Regulacja ma doprecyzować także uprawnienia rzecznika praw pacjenta. Wprowadza przepis, który umożliwi pacjentowi złożenie skargi do sądu administracyjnego na rozstrzygnięcia rzecznika w sprawach indywidualnych. Autorzy projektu proponowali także odstąpienie od wymogu posiadania przez co najmniej jednego z zastępców rzecznika praw pacjenta wykształcenia medycznego, jednak w czwartek komisja zdrowia zadecydowała o wykreśleniu tej zmiany z projektu.

Przepisy projektu mają usprawnić i ujednolicić postępowanie przed wojewódzkimi komisjami ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. O pracach tych komisji wojewodowie będą musieli raz na kwartał informować ministra zdrowia i rzecznika praw pacjenta.

Nowe regulacje miałyby zacząć obowiązywać po 14 dniach od daty ogłoszenia.

Ustawa jest między innymi owocem nacisku Rzecznika Praw Obywatelskich do którego strumieniem spływały skargi i prośby dotyczące tej kwestii od cierpiących z bólu obywateli i ich bliskich, czego kwintesencją było jego wystąpienie w kwietniu ubiegłego roku do Ministra Zdrowia.

Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślał w wystąpieniu do Ministra Zdrowia, że obowiązkiem państwa jest zapewnienie pacjentowi dostępu do bezpiecznego i skutecznego leczenia bólu. Tymczasem ból nadal bywa traktowany jako nieodłączna część choroby i procesu leczenia. Zgodnie z zapisami ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, prawo pacjenta do poszanowania godności obejmuje prawo do świadczeń służących łagodzeniu bólu, jednak zostało ono ograniczone wyłącznie do pacjentów w stanie terminalnym. Rozwiązanie takie jest niezrozumiałe i – w ocenie Rzecznika – wymaga zmiany. Rzecznik zwraca uwagę także na nierozwiązany dotychczas problem dostępu polskich pacjentów do marihuany medycznej.

Ważną inicjatywą była ocena jakości leczenia bólu ostrego/pooperacyjnego w polskich szpitalach, podjęta przez Ministerstwo Zdrowia wspólnie z Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia oraz Polskim Towarzystwem Badania Bólu. Badaniem objęto przeszło 1/4 szpitali w kraju, hospitalizujących blisko 60 % pacjentów. Wyniki badania wskazują na szereg niedociągnięć w procesie leczenia bólu. Przede wszystkim, w co szóstym szpitalu nie prowadzi się powszechnie monitoringu natężenia bólu ostrego/pooperacyjnego. Taki sam procent szpitali nie dokumentuje monitorowania bólu. W prawie 40 % ankietowanych placówek nie prowadzi się systematycznych szkoleń z zakresu monitorowania i leczenia bólu. W ponad połowie szpitali nie funkcjonują też zespoły zajmujące się oceną i leczeniem bólu. Z przeprowadzonego badania wynika, że brakuje spójności i kompleksowego podejścia do leczenia bólu.

Rzecznik postuluje opracowanie regulacji prawnych dotyczących postępowania w łagodzeniu i leczeniu bólu, które mogłyby stać się punktem odniesienia dla oceny skuteczności terapii przeciwbólowych. Opracowane przez Polskie Towarzystwo Badania Bólu oraz Polskie Towarzystwo Anestezjologii i Intensywnej Terapii zalecenia w zakresie leczenia bólu ostrego/pooperacyjnego nie mają charakteru aktów prawa powszechnie obowiązującego.

W wystąpieniu Rzecznik przypomina o nadal nierozwiązanym problemie dostępu pacjentów do marihuany medycznej. Działania podjęte przez Ministra Zdrowia, związane z objęciem refundacją leków zawierających kannabinoidy, przywożonych do Polski w drodze importu docelowego, zasługują na pełną aprobatę. Nie rozwiązują jednak sygnalizowanej przez Trybunał Konstytucyjny kwestii niespójności regulacji prawa farmaceutycznego z przepisami mającymi na celu przeciwdziałanie narkomanii. Trybunał wskazał na potrzebę unormowania kwestii medycznego wykorzystywania marihuany. Podstawowym problemem dostrzeżonym przez Trybunał był utrudniony dostęp polskich pacjentów do korzystania z marihuany medycznej. Pacjenci mogą zaopatrywać się w nią legalnie tylko pod tym warunkiem, że zostanie ona przywieziona z zagranicy, co może być niespójne z przepisami, które przewidują kary za przywóz środków odurzających.

Na problem leczenia bólu zwrócił uwagę Europejski Trybunał Praw Człowieka, m.in. w sprawie Kupczak przeciwko Polsce (wyrok z dnia 25 stycznia 2011 r., skarga nr 2627/09). Trybunał wskazał w tym wyroku, że tolerowanie przez organy państwa sytuacji, w której skarżący narażony był na odczuwanie chronicznego bólu oraz stosowanie wobec niego nieadekwatnych środków przeciwbólowych, doprowadziło do tego, że został on poddany nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu z naruszeniem art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zakaz poniżającego i nieludzkiego traktowania).

(PAP/RPO)