Krew pobrana z dziąseł w okolicy przyzębia jako narzędzie przesiewowe w kierunku cukrzycy

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

STRESZCZENIE

Celem i założeniami badania było porównanie pomiaru glukozy we krwi z dziąseł z pomiarem glukozy we krwi z palca przy użyciu urządzenia samo-kontrolującego. Porównanie ze standardowym pomiarem stężenia glukozy w laboratorium, w celu ustalenia czy krew z dziąseł może być używana do badań przesiewowych w cukrzycy. Materiały i metody: 20 chorych na cukrzycę umiarkowaną do ciężkiej, poddano rutynowym badaniom klinicznym przyzębia. Krew sączącą się kieszonki dziąsłowej/kieszonki przyzębia zebrano za pomocą mikropipety i przeniesiono do urządzenia samo-kontrolującego poziom glukozy (Accu-chek, Roche Diagnostic, Niemcy). Wartość ta została porównana z wartością glukozy we krwi pobranej z palca poprzez nakłucie i analizowanej za pomocą tej samej metody. W tym samym czasie zrobiono również rutynowe laboratoryjne badanie glukozy w osoczu. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą współczynnika Karla Pearsona. Sprawdzono korelację pomiędzy glukozą we krwi z dziąseł, a glukozą we krwi pobranej z palca oraz między stężeniem glukozy we krwi z dziąseł, a stężeniem glukozy we krwi żylnej.

Wyniki: stwierdzono bardzo istotną korelację między glukozą we krwi z dziąseł, a glukozą we krwi z palca oraz stężeniem glukozy we krwi żylnej ze stężeniem glukozy we krwi pobranej z dziąseł.

Wnioski: Wyniki  badań wykazały istotną korelację między poziomem glukozy we krwi pobranej z palca przez ukłucie, a glukozą we krwi pobranej z dziąsła przy zębie. Bardzo istotną zależność stwierdzono również pomiędzy poziomem glukozy we krwi żylnej, a poziomem glukozy we krwi pobranej z dziąsła. Dlatego też wyniki sugerują, że krew pobrana z dziąseł w okolicy przyzębia może być stosowana jako narzędzie do badań przesiewowych w cukrzycy.

Wstęp

Cukrzyca jest jedną z głównych przewlekłych chorób w dzisiejszym społeczeństwie. Częstość jej występowania na całym świecie,  gwałtownie wzrasta. Diabetologiczny Atlas Świata opublikowany przez International Diabetes Federation, przewiduje że do 2030 roku liczba osób chorujących na cukrzycę wzrośnie do 438 mln.1-3 Cukrzyca jest zdiagnozowana u ok. połowy pacjentów rzeczywiście cierpiących na tę chorobę. Ponadto, częstość występowania cukrzycy u osób z chorobami przyzębia jest więcej niż dwa razy wyższa niż u osób zdrowych.4 Cukrzyca i paradontoza oddziaływają na siebie dwukierunkowo. 5  Zwiększona częstość występowania i nasilenie paradontozy u pacjentów z cukrzycą, doprowadziła do wyznaczenia jej jako „szóstego powikłania w cukrzycy”. 6,7  Skuteczne leczenie paradontozy u osób chorych na cukrzycę, wiąże się z koniecznością stabilizacji poziomu glukozy we krwi do właściwego poziomu. 6,8 Cukrzyca jest często bezobjawowa we wczesnym stadium rozwoju i może pozostać nierozpoznana przez wiele lat. 9  W rezultacie, w chwili rozpoznania w wielu z tych przypadkach,10  czynność komórek beta może się znacznie zmniejszyć i wywołać znaczne szkody. Zatem istnieje potrzeba zwiększenia możliwości badań przesiewowych i wczesnego wykrywania cukrzycy, w szczególności u osób znajdujących się w grupie wysokiego ryzyka. Ze względu na bliskie powiązania cukrzycy i paradontozy, stomatolog, a zwłaszcza paradontolog może mieć kontakt z wieloma pacjentami mającymi paradontozę u których nie rozpoznano cukrzycy. Sprawdzanie stężenia glukozy we krwi u osób chorych na cukrzycę poprzez urządzenie samo-kontrolujące jest prostym i szybkim sposobem, ale wymaga nakłucia skóry na palcu w celu uzyskania kropli krwi.11 Dlatego możliwe, że wyciek krwi z dziąseł w chorobach przyzębia może być doskonałym źródłem krwi do analizy glukometrem, przenośnym urządzeniem monitorującym stężenie glukozy. Celem tego badania jest porównanie pomiaru glukozy we krwi za pomocą krwi z dziąseł z pomiarem wykonanym przy użyciu krwi z palca. A także porównanie takiego pomiaru ze standardowym laboratoryjnym pomiarem glukozy w osoczu i ustalenie czy krew wyciekająca z dziąsła przy paradontozie może być używana jako narzędzie do badań przesiewowych u osób chorych na cukrzycę.

Materiały i metody

Wybrano 20 pacjentów Poradni Chirurgii Stomatologicznej  (Akividu, West Godavari, Andhra Pradesh, Indie) z cukrzycą (typu II) i nie leczoną paradontozą, w grupie wiekowej od 35 do 90 lat. Znane przypadki cukrzycy włączone były na podstawie wywiadu i dokumentacji medycznej dostarczonej przez pacjentów. Pacjentów badano wewnątrz-ustnie, a próbki krwi pobrano z dziąseł przy zębach (GCB), ponieważ zapewniają doskonały dostęp.  Obszar został oczyszczony i wyizolowany za pomocą bawełnianych rolek, aby zapobiec zanieczyszczeniu próbek śliną. Próbki pobierano aż do uzyskania wystarczającej ilości krwi (2-3 µl). Krew pobierano za pomocą mikropipety i przenoszono do paska testowego w glukometrze (Accu-chek Active® Glucometer, Roche Diagnostics, Niemcy), wyniki zostały uzyskane w ciągu 10 sekund. Po pobraniu krwi z okolicy przy zębowej, dla porównania każdemu pacjentowi pobrano też krew z palca. Palec nakłuwano sterylnym lancetem i umieszczano krew na pasku do badania glukozy. W tym samym czasie pacjentów poddano także rutynowym badaniom laboratoryjnym, badającym poziom glukozy w osoczu.

Wykres 1. Punktowy wykres przedstawiający relację próbki krwi pobranej z dziąseł z próbką pobraną z palca u 20 pacjentów. Nie stwierdzono znaczących różnic pomiędzy obydwoma próbkami. Współczynnik korelacji r = 0.9933, korelacja jest znacząca przy p < 0.0001.

Wykres 2. Wykres punktowy przestawiający zależność pomiędzy próbkami krwi z dziąseł a próbkami krwi żylnej u 20 pacjentów. Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy próbkami krwi z dziąseł, a próbkami krwi żylnej. Współczynnik korelacji r = 0.9913, korelacja jest znacząca przy p < 0.0001.

Analiza statystyczna: Uzyskane dane poddano analizie statystycznej przy użyciu współczynnika korelacji Karla Pearsona, określającego poziom zależności liniowej między zmiennymi losowymi.

Wyniki

Wyniki naszych badań wykazały bardzo znaczącą korelację pomiędzy poziomem glukozy we krwi pobranej z palca, a poziomem glukozy we krwi pobranej z dziąsła (r= 0.9933). Korelacja jest znacząca przy p<0.0001. Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy próbkami, nawet w przypadku wzrostu stężenia glukozy (wykres 1). Bardzo znaczącej różnicy nie stwierdzono również pomiędzy próbkami krwi z dziąseł a próbkami krwi żylnej (r=0.9913 ). Korelacja jest znacząca przy p<0.0001. Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy próbkami, również w sytuacji gdy doszło do wzrostu stężenia glukozy (wykres 2).

Omówienie

Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne (2000) zaleca, aby badania przesiewowe w  kierunku cukrzycy rozpocząć w wieku 45 lat i powtarzać co 3 lata, u osób z małym ryzykiem zachorowania na tą chorobę i częściej u osób z większym czynnikiem ryzyka.12 Badanie poziomu glukozy za pomocą samo-kontrolującego urządzenia Accu-Check i próbek krwi z okolic przy-zębowych jest czułe, może dostarczyć wyniki przy zaledwie 2-3  µl krwi, w ciągu 10 sekund. Ponieważ w chorobach przy-zębnych występuje spore krwawienie, ilość krwi zupełnie wystarczy do diagnozowania cukrzycy, nie są potrzebne dodatkowe procedury jak np. nakłucie palca lancetem. Nawet w przypadku skromnych krwawień z dziąseł, badanie za pomocą aparatu samo-kontrolującego jest możliwe, z powodu wymaganej małej ilości krwi (3 µl) koniecznej do przeprowadzenia analizy.4 W tym badaniu stwierdzono, że wartość glukozy we krwi obu próbek jest porównywalna i tym samym próbki krwi pobranej z dziąseł mogą być alternatywą do pomiaru stężenia glukozy we krwi. Szacunki dotyczące poziomu glukozy we krwi z okolic przy-zębowych były wcześniej prowadzone i wykazały związek z poziomem glukozy we krwi kapilarnej, sugerując tym samym, że testowanie krwi z okolic przy-zębowych może być cennym narzędziem w identyfikacji potencjalnych pacjentów z cukrzycą.  4,11,12  Znaczącą korelację (r=0.9933, p<0.0001) stwierdzono pomiędzy poziomem glukozy we krwi pobranej z dziąseł oraz stężeniem glukozy we krwi kapilarnej, co było zbliżone i spójne z innymi badaniami.4,13-17 Wysoce znaczącą korelację (r=0.9913, p<0.0001) stwierdzono również pomiędzy poziomem glukozy we krwi pobranej z dziąseł oraz stężeniem glukozy we krwi żylnej, pobranej zgodnie z najwyższym standardem w laboratorium. Badanie cukrzycy poprzez pomiar stężenia glukozy we krwi pobrane z dziąseł w okolicy przy-zębowej jest wiarygodne, trwa tylko 2 minuty i zmniejsza dyskomfort badania u pacjentów.13 Dlatego stomatolodzy powinni być zachęcani do wdrożenia badań przesiewowych w kierunku cukrzycy. Na ogół gdy w krew pobrana z dziąseł wskazywała niskie wartości, oznaczało to że jest zanieczyszczona. 4,14-17 W badaniu minimalizuje się to za pomocą mikropipety. Dlatego jeśli stomatolog zaangażuje się w rutynowe badania  przesiewowe, mające na celu zdiagnozowanie nierozpoznanej cukrzycy u osób z paradontozą 18,19, może się to okazać bardzo korzystne.

Podsumowanie

Wyniki niniejszego badania wykazują, że krew pobrana z dziąseł podczas diagnozowania chorób przyzębia może być doskonałym źródłem krwi do badań glukometrem. Wykazano, że nie ma znaczącej różnicy jeśli chodzi o poziom stężenia glukozy, pomiędzy próbkami krwi z dziąseł, a próbkami z palca (GCBG Vs CFSBG) oraz pomiędzy próbkami krwi z dziąseł, a próbkami krwi żylnej (GCBG Vs VBG). Technika ta jest bezpieczna, łatwa do wykonania i wygodna dla pacjenta. Może przyczynić się do wykrywania cukrzycy u pacjentów leczących się stomatologicznie. Koszty takiego badania (zakup glukometru i pasków testowych) są przystępne, co również  jest zaletą. Podsumowując krew z dziąseł w okolicach przy-zębowych może być stosowana jako narzędzie do badań przesiewowych w cukrzycy.

Odnośniki:

1. 1. Neema Shetty, Rajesh Shankarapillai, Lalit Kumar Mathur, Balaji Manohar, Aditi Mathur and Meetu Jain. Gingival crevicular blood As non-invasive screening tool for diabetes mellitus in dental clinics. J Indian Soc Periodontol. 2013 Jul-Aug; 17(4): 472-477.

2. 2. Mohammed Feroz. T.P., Shashikanth Hedge, Rajesh Kashyap.Utility of Gingival Crevicular Blood For Assessment Of Blood Glucose In Individuals With Diabetes Mellitus And Evidence Of Periodontitis. IOSR Journal of Dental and Medical Sciences (IOSR-JDMS) e-ISSN : 2279-0853, p-ISSN : 2279-0861. Vol. 13, Issue 1. Ver .X. (Feb. 2014), PP 24-27.

3. 3. Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global prevalence of diabetes. Estimates for the year 2000 and projections for 2030. Diabetes Care. 2004; 27: 1047-53.

4. 4. Beikler T, Kuczeka, petersilka G, flemming TF. In dental office screening for diabetes mellitus using gingival crevicular blood.J Clin Periodontol. 2002; 29: 216-218.

5. 5. Grossi SG, Genco RJ. Periodontal disease and diabetes mellitus A two-way relationship. Ann Periodontol. 1998; 3: 51-61. [Pub Med]

6. 6. Leo H. Periodontal disease. The sixth complication of diabetes mellitus. Diabetes Care. 1993; 16: 329-34. [Pub Med]

7. 7. Ainamo J, Lahtinen A, Vitto VJ. Rapid periodontal destruction in adult humans with poorly-controlled diabetes. A report of 2 cas-es. J Periodontol. 1990; 17: 22-8. [Pub Med]

8. 8. Sastrowijoto SH, van der Velden U, van Steenbergen TJ, Hille-mans P, Hart AA, de Graaff J, et al. Improved metabolic control, clinical periodontal status and subgingival microbiology in in-sulin-dependent diabetes mellitus. A prospective study. J Clin Periodontol. 1990; 17: 233-42. [Pub Med]

9. 9. Harris MI, Klein R, Welborn TA. Onset of NIDDM occurs at least 4-7 yr before clinical diagnosis. Diabetes Care. 1992; 15: 815-9. [Pub Med]

10. 10. U.K. Prospective Diabetes Study Group U.K. Prospective Diabetes Study 16: Overview of 6 years’ therapy of type II diabetes A pro-gressive disease. Diabetes.1995; 44: 1249-58. [Pub Med]

11. 11. Parker RC, Rapley JW, Ishley W, Spencer P, Killoy WJ. Gingival crevicular blood for assessment of blood glucose in diabetic pa-tient. J Periodontol. 1993; 64: 666-72. [Pub Med]

12. 12. Report of the Expert Committee on the Diagnosis and Classifi-cation of Diabetes Mellitus. Diabetes Care.1997; 20: 1183-97. [Pub Med]

13. 13. Muller HP, Behbehani E. Screening of elevated glucose levels in gingival crevice blood using a novel, sensitive self monitoring device. Med Princ Pract. 2004; 13: 361-5. [Pub Med]
14. 14. Hans Peter Muller, Ebrahim Behbehani. Methods of measuring agreement : Glucose levels in gingival crevice blood. Clin Oral Invest 2005; 9: 65-69.

15. 15. Shiela M Strauss, J Wheeler, Stefanie L Russel.The potential use of gingival crevicular blood for measuring glucose to screen for diabetes. An examination based on characteristics of the blood collection site. J Periodontol. 2009; 80: 907-914.

16. 16. GM Stein, AA Nebbia, Greenberg and Jeaneck NJ . A chair side method of diabetic screening with gingival blood. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1969; 27(5): 607-612.

17. 17. YS Khader, BN Al-Zu’bi, A Judeh, M Rayyan. Screening for type II diabetes mellitus using gingival crevicular blood. : Int J Dent Hygiene. 4; 2006; 179-182.

18. 18. Mohan V, Deepa R, Deepa M, Somannvar S, Datta M. A simplified Indian Diabetes Score for screening for undiagnosed diabetic subjects. J Asso Physicians India : 2005; 53: 759-63.

19. 19. Sicree R, Shaw J, Zimmet P. Diabetes and impaired glucose toler-ance in India. Diabetes Atlas Gan D Ed. International Diabetes Federation 2006; pp15-103.