Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Główne obszary działań Transformacji zdrowotnej w Polsce VII

Leczenie szpitalne

Diagnoza wynikająca z mapy potrzeb zdrowotnych

Liczba hospitalizacji w niektórych chorobach przewlekłych jest znacznie wyższa niż wskazywałaby na to etiologia choroby. Wśród pacjentów chorujących na choroby przewlekłe, np. chorobę niedokrwienną serca czy cukrzycę, występuje wysoki odsetek hospitalizacji, który nie zmienił się znacząco od 2014 r. Poziom możliwych do uniknięcia hospitalizacji w przypadku schorzeń, które można leczyć w warunkach ambulatoryjnych, należy do najwyższych w Europie i ukazuje braki w świadczeniu POZ.

Rysunek 15. Współczynnik możliwych do uniknięcia przyjęć do lekarza w wybranych krajach UE

Źródło: statystyki OECD z 2019 r. dotyczące zdrowia (dane za 2017 r. lub najbliższy rok)

Należy także zwrócić uwagę, że Rzeczpospolita Polska ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników liczby łóżek szpitalnych przypadających na 100 tys. mieszkańców. Dodatkowo istotnym problemem jest kwestia ich niskiego obłożenia w większości obszarów kraju.

Rysunek 16. Średnie obłożenie łóżek w procentach w powiatach w Polsce w 2019 r.Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RPWDL i NFZ

Jedynie ok. 1% łóżek stanowią łóżka na oddziałach geriatrycznych i psychogeriatrycznych. Ponadto zauważalne jest silne zróżnicowanie regionalne w dostępności do łóżek geriatrycznych lub psychogeriatrycznych. Jedynie w 81 podmiotach (w 66 powiatach) dostępne były łóżka geriatryczne lub psychogeriatryczne w 2019 r.

Rysunek 17. Powiaty, w których znajdowały się łóżka geriatryczne i psychogeriatryczne w 2019 r. (zaznaczone kolorem niebieskim)Źródło: opracowanie własne MZ na podstawie danych RPWDL

Mając na uwadze optymalizację wykorzystania zasobów, wraz z postępującym starzeniem się społeczeństwa należy intensywnie wspierać rozwój infrastruktury podmiotów leczniczych przekształcających oddziały szpitalne lub ich części w oddziały geriatryczne. Według Programu Modernizacji Podmiotów leczniczych w celu zaspokojenia obecnych potrzeb geriatrycznych utworzyć należy co najmniej 850 łóżek geriatrycznych przez przekształcenia łóżek na innych oddziałach wykazujących niskie obłożenie. Jest to rekomendacja stanowiąca ważny wektor zmian na poziomie zarówno krajowego jak i regionalnego planowania racjonalizacji opieki zdrowotnej. Ponadto zasadne jest również dążenie do zapewnienia dostępu do świadczeń w ramach innych oddziałów, w tym zwłaszcza internistycznych, ze względu na profil pacjenta oddziału internistycznego, w praktyce pokrywający się z pacjentem geriatrycznym oraz zasoby kadrowe.Ważnym tematem w lecznictwie szpitalnym jest także jakość. Jednym ze wskaźników ukazujących potrzebę poprawy w tym zakresie są zakażenia wewnątrzszpitalne. Dla przykładu, w ostatnich latach obserwuje się wzrastającą liczbę pacjentów z zakażeniem Clostridium difficile (CDI) i zwiększający się odsetek zgonów z tego powodu.

Rysunek 18. Liczba zakażeń CDI oraz zgonów w ciągu 90 dni od rozpoznania CDI w latach 2011-2019

3. Konieczny jest dalszy proces centralizacji oraz koncentracji świadczeń w ośrodkach o odpowiednim zapleczu i doświadczeniu dla chorób rzadkich oraz innych chorób wymagających skomplikowanego oraz kompleksowego leczenia.
4. Jednocześnie należy rozwijać formy planowe i jednodniowe w celu zabezpieczenia populacji w świadczenia zabiegowe przy jednoczesnej optymalizacji kosztów.
5. Należy zastosować szersze wykorzystanie wskaźników jakości udzielanych świadczeń. Wskaźniki te powinny być analogicznie do tych, które są stosowane przy porównaniach z innymi krajami. Wskazane jest również wprowadzenie wskaźników opartych na miarach deklaratywnych z ankiet wypełnianych przez pacjentów, oceniających wykonane procedury i ogólną jakość świadczeń. Należy dalej wspierać wzrost jakości świadczeń udzielanych w ramach leczenia szpitalnego, m.in. przez wzmocnienie roli akredytacji w ochronie zdrowia przy zapewnieniu aktualizacji jej standardów, wdrożenie systemu zgłaszania zdarzeń niepożądanych nieopartego na winie, a także nadanie większej wagi wskaźnikowi jakościowemu w algorytmie obliczającym kwoty umów, a w konsekwencji zwiększenie roli płacenia za jakość świadczeń.

Działania na poziomie ponadregionalnym

Działanie 2.6.1.

Wejście w życie rozwiązań prawnych umożliwiających i wspierających modernizację i poprawę efektywności podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne (podmiotów szpitalnych), w tym:

1. poprawa efektywności ekonomicznej podmiotów szpitalnych przez dokonanie ich ewaluacji i przypisanie do odpowiedniej kategorii, która będzie warunkowała działania rozwojowe i naprawcze jakie zostaną podjęte w poszczególnych podmiotach;
2. dostosowanie działalności podmiotów szpitalnych do potrzeb regionalnych z uwzględnieniem efektywnego i bezpiecznego wykorzystania zasobów ludzkich w systemie ochrony zdrowia. Takie dostosowanie może wiązać się z konsolidacją funkcji medycznych i koniecznością przeprofilowania części podmiotów szpitalnych (racjonalizacja piramidy świadczeń);

3. utworzenie systemu nadzoru nad procesami naprawczo-rozwojowymi podmiotów szpitalnych przez powołanie instytucji, która będzie odpowiedzialna za inicjowanie, wspieranie i monitorowanie tych procesów. Instytucja ta będzie miała również inne zadania dotyczące podmiotów szpitalnych, takie jak organizowanie i koordynowanie wspólnych zakupów, wsparcie finansowe, merytoryczne i eksperckie;
4. podnoszenie jakości zarządzania szpitalami przez certyfikację oraz rozwój;
5. wprowadzanie lub ulepszanie procesowego modelu zarządzania podmiotem szpitalnym;
6. aktualizacja sieci szpitali (systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej – PSZ), oparta o następujące założenia:

4. 1. utrzymanie trybu bezkonkursowego zawierania umów w ramach PSZ,

4. 2. tworzenie lokalnych konsorcjów konsolidujących zasoby,

4. 3. oparcie procesu kwalifikacji na oddziałach, nie zaś szpitalach, co ułatwi włączenie do sieci nietypowych szpitali o dużym znaczeniu w zapewnianiu dostępu do świadczeń specjalistycznych,

4. 4. położenie nacisku na szersze wykorzystanie wskaźników jakości udzielanych świadczeń,

4. 5. podstawa działań na rzecz racjonalizacji piramidy w zakresie opieki zdrowotnej w odniesieniu do szpitali, m.in. przez wejście w życie z dniem 1 października 2021 r. przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej,

4. 6. wdrażanie systemu finansowania szpitali zapewniające skuteczną, rentowną i zrównoważoną strukturę zakresów świadczeń (w tym koncentracja świadczeń),

4. 7. przejście na jednodniowe formy opieki.

Oczekiwane rezultaty działania:

1. optymalizacja działalności podmiotów szpitalnych;

2. dostosowanie działalności podmiotu szpitalnego do potrzeb regionalnych;

3. wprowadzanie lub ulepszanie procesowego modelu zarządzania podmiotem szpitalnym;

4. naprawa działalności podmiotu szpitalnego oraz restrukturyzacja jego zadłużenia;

5. koncentracja świadczeń, racjonalizacja kosztów prowadzonej działalności, racjonalizacja wydatków publicznego płatnika, poprawę standardu i jakości świadczeń;

6. ułatwienie prowadzenia spójnej polityki w zakresie zabezpieczania świadczeń medycznych.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ, NFZ.

Planowany okres, w którym działanie będzie realizowane: 2022 r.

Szacowane koszty działań: koszty zostaną ustalone po zakończeniu prac koncepcyjnych.

Wskaźnik realizacji działania:1. Publikacja ustawy w Dzienniku Ustaw.

Działanie 2.6.2.

Tworzenie warunków do rozwoju centrów specjalistycznych oraz wprowadzanie działań mających na celu poprawę koncentracji świadczeń: Narodowy program leczenia chorych na hemofilię i pokrewne skazy krwotoczne na lata 2019-2023

Oczekiwane rezultaty działania: Poprawa jakości leczenia chorych wymagających specjalistycznego leczenia, w tym:

1. zmniejszenie liczby osób, które z powodu wylewów krwotocznych nie mogą się uczyć lub pracować i wcześnie przechodzą na rentę;

2. zmniejszenie liczby pacjentów, cierpiących z powodu braku należytego leczenia hemofilii lub pokrewnych skaz krwotocznych;

3. poprawa jakości życia chorych;

4. objęcie opieką ośrodków leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych maksymalnej liczby chorych;

5. poprawa wiedzy personelu medycznego w zakresie leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ.

Planowany okres, w którym działanie będzie realizowane: lata 2019-2023.

Szacowane koszty działań:

1. 2021 r. 356,5 mln PLN

2. 2022 r. 372,0 mln PLN

3. 2023 r. 384,3 mln PLN

Łącznie w latach 2019-2023 – 1 713,6 mln PLN (miliard siedemset trzynaście milionów sześćset tysięcy złotych).

Wskaźniki realizacji działania:

1. Liczba pacjentów objętych opieką ośrodków leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych.

2. Liczba ośrodków leczenia hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych, z których przeszkolono kadrę medyczną w ramach Programu.

3. Liczba depozytów koncentratów czynników krzepnięcia ze środków Programu.

Działanie 2.6.3.

Tworzenie warunków do rozwoju centrów specjalistycznych oraz wprowadzanie działań mających na celu poprawę koncentracji świadczeń: Plan dla Chorób Rzadkich.

Oczekiwane rezultaty działania: Poprawa dostępu pacjentów z chorobami rzadkimi do nowoczesnej diagnostyki i wielodyscyplinarnej, koordynowanej opieki medycznej, zgodnej z aktualnym stanem wiedzy i możliwościami technologicznymi.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ.

Planowany okres, w którym działanie będzie realizowane: lata 2021-2023.

Szacowane koszty działań: W Planie dla Chorób Rzadkich oszacowano koszt 3 z 5 zaplanowanych zadań:

1. Powołanie specjalistycznych OECR w trybie uznania kompetencji – brak oszacowania skutku finansowego.

2. Opracowanie krajowych zaleceń powoływania OECR – 1,0 mln zł.

3. Powołanie specjalistycznych OECR w trybie konkursowym – brak oszacowania skutku finansowego.

4. Opracowanie rekomendacji postępowania diagnostycznego w genetycznie uwarunkowanych chorobach rzadkich w OECR – 1,5 mln zł.

5. Opracowanie i wdrożenie modelu rozliczania świadczeń udzielonych pacjentowi z chorobą rzadką w ramach hospitalizacji oraz w trybie ambulatoryjnym – koszty realizacji zadania zostaną określone po zakończonym procesie kwalifikacji świadczeń opieki zdrowotnej z obszaru diagnostyki genetycznej.

Wskaźniki realizacji działania:

1. Wprowadzenie przepisów ustanawiających kryteria oraz zasady i procedury powoływania OECR na terenie kraju.

2. Liczba OECR spełniających warunki, które zostały powołane przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

3. Liczba OECR należących do europejskich sieci referencyjnych dla chorób rzadkich.

4. Liczba pacjentów objętych diagnostyką i leczeniem w OECR.

5. Liczba wykonanych wielkoskalowych badań genomowych zleconych w ramach kompetencji danego OECR finansowanych wg ustalonych zasad ze środków publicznych (analiza roczna, konsultanci wojewódzcy oraz konsultanci krajowi).
6. Liczba zgłoszeń chorób rzadkich wprowadzonych przez OECR do Polskiego Rejestru Chorób Rzadkich.
7. Liczba lub procent rozpoznanych chorób wprowadzonych do Polskiego Rejestru Chorób Rzadkich.

Działanie 2.6.4.

Realizacja założeń ustawy o jakości:

1. wzmocnienie roli akredytacji;

2. zapewnienie aktualizacji standardów;

3. wprowadzenie autoryzacji do szpitali;

4. utworzenie rejestru zdarzeń niepożądanych;

5. rejestry i jakość jako składowe finansowania podmiotów.

Oczekiwane rezultaty działania: Wzrost jakości leczenia pacjentów.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ.

Planowany okres, w których działanie będzie realizowane: lata 2022-2030.

Szacowane koszty działań: 363,8 mln PLN (trzysta sześćdziesiąt trzy miliony osiemset tysięcy złotych).

Wskaźnik realizacji działania:

1. Liczba szpitali realizujących raporty jakościowe.

Działanie 2.6.5.

1. Wsparcie rozwoju infrastruktury podmiotów leczniczych przekształcających oddziały szpitalne lub ich części, w których ze środków publicznych udzielane będą stacjonarne świadczenia w zakresie geriatrii i opieki długoterminowej.

2. Wsparcie rozwoju infrastruktury podmiotów leczniczych tworzących oddziały opieki długoterminowej.

Oczekiwane rezultaty działania:

1. poprawa jakości opieki nad osobami starszymi i wymagających leczenia szpitalnego w zakresie geriatrii;

2. niwelowanie różnic w regionalnym dostępie do świadczeń i zapewnienie w każdym województwie odpowiedniej liczby miejsc w podmiotach leczniczych w zakresie leczenia szpitalnego – geriatria;

3. wyposażenie podmiotów leczniczych w specjalistyczny sprzęt;

4. skrócenie czasu oczekiwania na udzielenie świadczeń w zakresie leczenia szpitalnego – geriatria;

5. poprawa bezpieczeństwa i komfortu pacjentów.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ.

Planowany okres, w którym działanie będzie realizowane: lata 2021-2029.

Szacowane koszty działań:

1. 2022 – 5,9 mln PLN

2. 2023 – 52,7 mln PLN

3. 2024 – 79,2 mln PLN

4. 2025 – 69,9 mln PLN

5. 2026 – 76,5 mln PLN

6. 2027 – 76,5 mln PLN

7. 2028 – 76,5 mln PLN

8. 2029 – 0 PLN

Łącznie – 437,2 mln PLN (czterysta trzydzieści siedem milionów dwieście tysięcy złotych). Wsparcie nastąpi w ramach Subfunduszu modernizacji podmiotów leczniczych wyodrębnionego z Funduszu Medycznego.

Wskaźniki realizacji działania:

1. Liczba zmodernizowanych i doposażonych podmiotów leczniczych w zakresie leczenia szpitalnego – geriatria oraz opieki długoterminowej.
2. Liczba przekształconych/utworzonych nowych łóżek geriatrycznych oraz opieki długoterminowej w podmiotach leczniczych.

Działanie 2.6.6.

Zdefiniowanie podstawowych regionów zabezpieczenia uwzględniając założenia dotyczące funkcjonowania szpitali powiatowych.

Oczekiwane rezultaty działania:

1. zmniejszenie nierówności w dostępie do świadczeń dla pacjentów;

2. poprawa zaspokojenia potrzeb zdrowotnych;

3. poprawa wskaźników (DALY) do poziomu wskaźników średnioeuropejskich;

4. poprawa opieki w obszarach defaworyzowanych (obszary wiejskie, z utrudnionym dostępem do świadczeń oraz w obszarach zagrożonych ubóstwem);
5. uwzględnienie specyfiki regionalnej i obszarów/grup defaworyzowanych w określeniu pożądanego stanu docelowego systemu ochrony zdrowia.

Podmiot odpowiedzialny za wdrożenie działania: MZ, NFZ.

Planowany okres, w którym działanie będzie realizowane: lata 2024-2027.

Szacowane koszty działań: 60,1 mln PLN (sześćdziesiąt milionów sto tysięcy złotych)

Wskaźnik realizacji działania:

1. Opracowanie narzędzia do identyfikacji podstawowych regionów zabezpieczenia.