Może coś o produktach pszczelich i pszczołach, które pracując dla człowieka nie żądają wynagrodzenia

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Europejska Agencja Środowiska wyceniła pracę wszystkich owadów zapylających na 190 mld dolarów rocznie. Jednak w wyniku malejącej populacji pszczół może się to gwałtownie zmienić. Według danych ONZ owady zapylają ok. stu gatunków roślin uprawnych, które stanowią 90 proc. zjadanej przez ludzkość żywności. Większość z nich bo aż 71 gatunków zapylają właśnie pszczoły. W Europie zaś, pszczoły zapylają aż 84 proc. roślin uprawnych, dając rocznie – według obliczeń Komisji Europejskiej – prawie 16 mld euro dochodu. Udział pszczoły miodnej w zapyleniu roślin sadowniczych wynosi od 80 do 88%. Szacuje się, że korzyści z zapylania wyłącznie upraw rzepaku w naszym kraju to ponad 600 mln zł na rok, a w przypadku sadów owocowych to ponad 3 mld zł. Bez pszczół wydajność produkcji roślinnej spadłaby o nawet 75%. Niestety populacja owadów zapylających maleje, a na całym świecie wciąż rośnie liczba upraw roślin zależnych od zapylaczy. Szacunki wskazują, ze roczna wartość zapylania na świecie sięga 265 miliardów euro, a w samej Europie około 22 miliardy euro.

Aspekt tajemniczego znikania pszczół

U progu XXI wieku pszczelarstwo pogrążyło się w CCD (ang. Colony Collapse Disorder) czyli masowa zagłada pszczół. Przyczyną znikania i wymierania pszczół są szkodliwe opryski środkami ochrony roślin, zwłaszcza z grupy neonikotynoidów, pasożytnicze roztocza warrozy, spory nosemozy, liczne wirusy i grzyby, rośliny GMO zwłaszcza kukurydza MON-810 (w jadalnych częściach roślin i pyłku znajduje się szkodliwe białko – trująca toksyna Bt generowana przez Bacillus thuringiensis), liczne krzyżówki matek pszczelich z trutniami rozmaitych linii hodowlanych, zubożała baza pożytkowa, brak różnorodności pyłku kwiatowego.

Co się stanie, jeśli pszczoły wyginą?

Zniknie 75% roślinności, zostanie przerwana ciągłość gatunków, zmniejszy się ilość żywności produkowanej na świecie o 1/3 całości, produkcja rolna zostanie wstrzymana, produkcja pasz dla zwierząt ustanie, z półek sklepowych znikną m.in. jabłka, cebula, marchew, cytryny, brokuły, papryka, kawa, herbata, awokado i ogórki. Upadek pszczelarstwa pociągnie za sobą długotrwałe skutki na innych gałęziach przemysłowych. Nastąpi eksplozja cen żywności, dla gospodarki będą to straty rzędu 300 mld euro, wystąpi ryzyko utraty jakości produktów.

Jak mogę pomóc pszczołom? Kompendium porad

Stosować naturalne nawozy. Pomagać tworzyć gniazda-uliki dla gatunków pszczołowatych (suche łodygi, trzcina, rurki itp.). Nie wypalać traw i liści. Interweniować w przypadku zauważenia oprysku na polu w ciągu dnia. Zadbać o pożytek stały poprzez sianie i sadzenie roślin pyłko- i miododajnych. Zachować różnorodność upraw i naturalne formy krajobrazowe. Ustawić w ogrodzie płytkie naczynie bądź wiadro z wodą, aby napoić okoliczne pszczoły i inne owady. Nie stosować pestycydów ani innych środków chemicznych do upraw. Sercem i duszą promować znaczenie pszczół miodnych w środowisku naturalnym.

Powstawanie miodu

Po za ulem: Pszczoły zbieraczki składują pobrany nektar w wolach. Dodają pierwsze enzymy, przynoszą do ula, przekazują nektar pszczołom ulowym.

W ulu: Dodanie kolejnych aminokwasów, kwasów organicznych, białek, zamiana wielocukrów na cukry proste. Składowanie nakropu w komórkach plastrów. Następuje odparowanie wody z plastrów poprzez wytworzony prąd powietrza. Dalszy etap to zasklepianie plastrów warstwą wosku. Miodobranie wchodzące w skład konfekcjonowania miodu obejmuje następujące  etapy:przygotowanie, wyjęcie ramek z miodni i nadstawek z uli, odsklepianie odsklepiaczem widelcowym i rozluźnianie miodu (w przypadku miodu rzepakowego i wrzosowego), odwirowanie plastrów, zwrot pustych ramek do uli, filtracja miodu, oczyszczanie i odpowietrzanie w odstojnikach, rozlew, etykietowanie.

Konfekcjonowanie miodu, obejmuje całokształt operacji jednostkowych od zniesienia nektaru do ula przez pszczoły lotne aż do sprzedaży produktu konsumentowi. Miód  należy przechowywać w temperaturze pokojowej, do +20*C w ciemnym, chłodnym pomieszczeniu. Od kilku lat obserwuje się sprzedaż miodów kremowanych. Produkty takie powstają poprzez intensywne, długotrwałe mieszanie świeżo odebranego miodu. Zaletą miodu kremowego jest jego najwyższa jakość przez cały rok, nie ma konieczności ponownego roztapiania, nie ma więc konieczności podgrzewania czy wykonywania innych czynności obniżających jego jakość. Posiada gładką, puszystą, smarowną konsystencję, doskonale nadającą się do smarowania pieczywa. Zawiera związki aromatyczne i naturalną jakość porównywalną z miodem świeżo odwirowanym z plastrów. Tak przygotowany miód nie rozwarstwia się, dzięki czemu nie istnieje ryzyko fermentacji. Może być zamiennikiem kremów czekoladowych Inne nowości na półkach sklepowych, po które chętnie sięgają klienci to miód z orzeszkami arachidowymi i laskowymi, miód z plastrem w słoiku, plaster opakowany w folię na tacce, miód z pyłkiem kwiatowym, cytrynami, pigwą, pomarańczami. Produkty takie, nadają się do przyrządzania deserów. Nie powinno się podawać miodu dzieciom do lat 3, ze względu na obecność w miodzie bakterii Clostridium botulinum, mogących wywołać botulizm dziecięcy.

Jak rozpoznać prawdziwy, niezafałszowany miód?

Dobry jakościowo miód musi charakteryzować się intensywną, swoistą dla danego gatunku barwą, „gryzącym” posmakiem i oszołamiającym zapachem kwiatów. Powinien posiadać wyraźny aromat, może być ostry a słodki smak musi być od razu wyczuwalny. Miód nie może być mdły, bez smaku i wartości sensorycznych, nie może „kleić się” w jamie ustnej, tylko od razu rozpuszczać. Sprawdź czy Twój miód nie jest zafałszowany dodatkiem sacharozy! Przygotuj dużą szklankę z napełnioną do połowy wodą. Wlewaj powoli miód ze słoika. Jeżeli będzie on się osadzał w formie spiralki na dnie to znaczy, że miód jest prawdziwy, niepodrabiany. Natomiast jeżeli w trakcie wlewania dookoła „węża miodowego” wytwarza się biała, proszkowata osłonka a także pojawiają się pęcherzyki powietrza to masz prawo podejrzewać, że miód zawiera dodatek sacharozy czyli cukru. Dodatkowym objawem jest to, że taki miód osadza się rozproszony na dnie, nieregularnie się osadza, a nie zbija w całości w jedną piramidkę.

Wosk pszczeli – powstawanie

Jest to wydzielina gruczołów woskowych młodych pszczół, które znajdują się na spodniej części odwłoka pszczoły robotnicy. Stare plastry są przetapiane w topiarkach na czysty surowiec.

Wosk pszczeli – skład chemiczny

Mieszanina kwasów organicznych, hydroksykwasów, alkoholi jednohydroksylowych i dwuhydroksylowych, estrów i węglowodorów. Występują między innymi kwas palmitynowy, cerotynowy, melisowy i cerylowy. Wosk pszczeli – zastosowanie Przykładowo stosowany jest: do produkcji świec, past, nabłyszczaczy, kosmetyków, wyrobu maści, pastylek i plastrów, środków uszczelniających i farb olejnych.

Kit pszczeli – powstawanie

Źródłem propolisu są zbierane przez pszczoły smoliste i balsamiczne substancje pączków niektórych drzew i krzewów oraz żywica znajdująca się w szparach kory drzew. Pszczelarz zeskrobuje kit z ramek i ścianek ula.

Kit pszczeli – skład chemiczny

-50–55% żywicy; -30–40% wosku roślinnego i wosku – pszczelego;  -5–10% olejków eterycznych; -białka (pyłek); -mikroelementy (Cu, Si, Mg, Mn, Zn); -witaminy z grupy E, H, P i B..

Propolis to zespół związków chemicznych synergicznie współdziałających. Bakterie zniszczone przez propolis nie mają możliwości wytworzenia tylu antyciał w ciągu jednego pokolenia, więc wszystkie giną. Kit jest używany przy przeziębieniu, paradontozie i chorobach układu pokarmowego. Firmy farmaceutyczne produkują obecnie wiele parafarmaceutyków pod postacią 3% lub 5% maści, tabletek lub roztworu alkoholowego. Do butelki z 50 gramami surowca propolisu nalać 350 cm3 spirytusu etylowego i 150 cm3 wody. Nalewkę pozostawić w temperaturze pokojowej przez okres 2-3 tygodni szczelnie zamkniętą, codziennie mieszając. Przefiltrować przez gazę, przechowywać w ciemniej butelce.

Mleczko pszczele – powstawanie

Wydzielina ślinianek pszczół robotnic, mleczkiem pszczelim karmione są larwy. Odsysane jest z komórek matecznikowych, w których jest go najwięcej.

Mleczko pszczele – skład chemiczny

Zawiera m.in. hormony płciowe, ok. 65% wody, 12% białka (albuminy i globuliny), 12% cukrów, 6% lipidów, 5% kwasów organicznych, sole mineralne i wiele witamin.. Zawiera od 18 do 25 aminokwasów, liczne enzymy (amylaza, inwertaza), ponad dwadzieścia makro- i mikroelementów W dużych ilościach występuje kwas pantotenowy, kwas nikotynowy, witamina PP oraz inozytol, obecne są witaminy B1, B2, B6, C, biotyna, kwas foliowy i witamina B12, kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, w tym NNKT, fosfolipidy, sterole i woski, kwasy karboksylowe nienasycone (66%), i ok. 5% kwasów organicznych.

Mleczko pszczele – zastosowanie

Leczenie anemii, wzrost liczby erytrocytów oraz zawartości hemoglobiny, leczenie schorzeń sercowo – naczyniowych, obniża cholesterol, zabiega i leczy schorzenia przewodu pokarmowego i narządów wewnętrznych. Stosuje się w leczeniu  skutków  alkoholizmu, zapobiega powstawaniu marskości wątroby. Skutecznie obniża poziom glukozy we krwi.

Jad pszczeli – powstawanie

Wydzieliną gruczołów jadowych robotnic i  matek. Pozyskuje się poprzez prowokowanie pszczół do żądlenia wstrząsami elektrostymulacyjnymi i ultradźwiękami.

Jad pszczeli – skład chemiczny

Mieszanina związków chemicznych, białek (57%). Oprócz histaminy, fosfolipazy A i hyaluronidazy, znajdują się inne toksyczne peptydy, między innymi melitynina i silna neurotoksyna – apamina, a także adolapina. Zawiera kwasy indolowe, fosforowe, palmitynowe, kwasy tłuszczowe oraz cholinę i glicerynę, a także związki mineralne m.in.: wapń, magnez, węgiel.

Jad pszczeli – zastosowanie

 Bakteriobójczy,  przeciwgrzybiczny, przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwmiażdżycowy, przeciwkrzepliwy, hipotoniczny, alergizujący. Pomaga leczyć reumatyzm a także stwardnienie rozsiane. Udowodnione, zabójcze działanie przeciwko wirusowi HIV. Głównie w postaci maści.

Pyłek kwiatowy – powstawanie 

Zbierany przez pszczoły i przynoszony do ula, przy wejściu którego zostaje strącony do szufladki przy użyciu specjalnej kratki. Przechodzi proces sandaryzacji, można go zamrażać. Pyłek kwiatowy – skład chemiczny Węglowodany, tłuszcze, białka, składniki mineralne, witaminy, rutyna, olejki eteryczne, fitocydy, antybiotyki-inhibina, hormony, enzymy, kwasy organiczne, stymulatory wzrostu, sterole, flawonoidy, karotenoidy, nukleoproteidy, W pyłku obecne są aminokwasy endo- i egzogenne i fitosterole.

Pyłek kwiatowy – zastosowanie

Odżywczy (wzmacnia apetyt, reguluje metabolizm, zwiększa poziom żelaza wspomaga leczenie silnych zaparć, przynosi poprawę w niektórych biegunkach), detoksykacyjny (osłania tkankę wątrobową, eliminuje, zmniejsza toksyczne substancje, wspomaga leczenie choroby alkoholowej, uzupełnia niedobory bioelementów (będące wynikiem choroby), zwiększa ilość przeciwciał), antydepresyjny (zmniejsza nerwowość, zwiększa koncentrację układu nerwowego), antyalergiczny (leczy katar sienny, astmę), przeciwmiażdżycowy (obniża  poziom  lipidów, wspomaga leczenie stanów pozawałowych), antybiotyczny (silne działanie przeciwdrobnoustrojowe), lecznicze schorzeń prostaty (lecznicze działanie w schorzeniach gruczołu krokowego), kosmetyczny (odżywiające, wzmacniające i odmładzające skórę i włosy), poprawiający wzrok (skutek dużej zawartości ryboflawiny- wit. B2), wspomagający leczenie cukrzycy (zwiększają wydzielanie insuliny).

Apiterapia

Metoda profilaktyki i leczenia przy pomocy produktów pszczelich. Mogą tu być użyte tylko produkty pszczele, a także preparaty wykonane z częściowym ich udziałem. Działanie produktów pszczelich jest wielokierunkowe: antybakteryjne, cytostatyczne, regeneracyjne, lipostabilne, stymulujące metaboliczne, detoksykacyjne, immunomodulacyjne, znieczulające i hormonopodobne. Do zabiegów należy także inhalacja powietrzem ulowym, zalecana astmatykom.

Gdzie można nabyć produkty pszczele? U uczciwych pszczelarzy, oferujących swoje produkty – prosto z ula.(SGGW)