Nowy lek w profilaktyce i leczeniu infekcji wywołanych przez wirusa opryszczki pospolitej HSV-1

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Kobiety, które w przeszłości zostały zakażone wirusem opryszczki, przekazują swoje przeciwciała nienarodzonemu potomstwu, zawczasu chroniąc je przed rozwojem choroby – wynika z badania opublikowanego w internetowym czasopiśmie „mBio”.

Wirus opryszczki pospolitej, HSV-1, może powodować powstawanie nieznacznych zmian skórnych w postaci tzw. zimna, ale również wywoływać groźne infekcje, np. zapalenie oczu prowadzące do ślepoty rogówkowej lub zapalenie mózgu. HSV-1 jest szczególnie niebezpieczny dla niemowląt, które w wyniku zakażenia w trakcie porodu (poprzez kontakt z kanałem rodnym matki będącej nosicielką wirusa) mogą doznać uszkodzenia mózgu, a nawet umrzeć.

Naukowcy z Dartmouth College’s Geisel School of Medicine (USA) odkryli jednak, iż matki, które w przeszłości zostały zakażone wirusem HSV-1, mogą chronić swoje potomstwo przed potencjalną chorobą.

Na podstawie badania przeprowadzonego na myszach oraz analizy tkanek pobranych od kobiet i ich nienarodzonych dzieci badacze ustalili, że przeciwciała wytworzone po przebytym zakażeniu wirusem opryszczki i służące jego wykrywaniu utrzymują się w rejonie zwoju trójdzielnego – obszaru czuciowego odbierającego sygnały z oczu i innych części twarzy – na długo po wyleczeniu infekcji. Podczas ciąży przeciwciała wytworzone przez matkę wędrują do zwoju trójdzielnego płodu, by po porodzie skutecznie zapobiegać rozwojowi i rozprzestrzenianiu się infekcji u dziecka.

„Wynika z tego, że ciężarne kobiety, które w przeszłości były zakażone opryszczką, rozwijają dojrzałą odpowiedź odpornościową na wirus i przekazują ją swoim dzieciom. Jeśli dziecko zostanie zainfekowane podczas porodu, będzie bezpieczne, bo będzie posiadało w swoim systemie nerwowym przeciwciała przekazane przez matkę przed urodzeniem” – mówi współautor badania David A. Leib.

Rezultaty niniejszego badania sugerują, że uodpornianie kobiet na działanie wirusa HSV i zbliżonych patogenów mogłoby zapobiec niektórym problemom neurologicznym u dzieci.

Herpes simplex 1 (HSV-1), wirus opryszczki pospolitej, jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych patogenów spotykanych u ludzi. Statystyki wskazują, że około 50-90% populacji świata jest seropozytywna w stosunku do tego wirusa. Typowe objawy pierwotnego zakażenia to owrzodzenia występujące głownie w obrębie twarzy na skórze, języku i wargach. Zakażenie wirusem HSV-1 może jednak prowadzić również do cięższych chorób, takich jak zapalenie oka lub zapalenie mózgu. Choroby te charakteryzują się ciężkim przebiegiem i mogą prowadzić do trwałych uszkodzeń zdrowia (np. ślepota), a nawet zgonu.
Obecnie dostępnych jest kilka leków przeciwwirusowych, które wykazują aktywność przeciwko patogenom należącym do rodziny Herpesviridae. Leki te zmniejszają częstotliwość nawrotów oraz łagodzą uciążliwe dolegliwości przy zakażeniu pierwotnym. Chociaż są one zwykle efektywne w stosunku do pierwotnego zakażenia, to nie zabezpieczają osoby zakażonej przed powtórnym pojawieniem się symptomów choroby, ponieważ nie eliminują wirusa w stanie utajonym. Obserwuje się także coraz częstsze pojawianie się szczepów wirusowych opornych na te leki. Tak więc istnieje potrzeba poszukiwania nowego podejścia do opracowania efektywnych terapii zakażenia wirusem HSV-1. W grono poszukiwań leku na HSV-1 wpisuje się nowy wynalazek Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zalety proponowanego leku:

potwierdzona zdolność hamowania replikacji HSV-1,
bardzo niska toksyczność leku w badaniach in vitro,
możliwość stosowania w postaci maści lub kropli podawanych miejscowo na skóry lub do oka, doustnie, dootrzewnowo lub dożylnie.

Oferowane rozwiązanie jest przedmiotem zgłoszenia patentowego. Dalsze prace nad jego rozwojem prowadzą naukowcy z Wydziału Chemii oraz Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Jagiellońskiego (CITTRU) poszukuje podmiotów zainteresowanych współpracą przy dalszej komercjalizacji tej innowacji, zwłaszcza w zakresie nabycia licencji na opisany nowy środek oraz jego zastosowanie.