Panaceum na kryzys gospodarczy w Polsce to wyrwanie chwastów

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Polski rolnik ten z małym areałem ziemi uprawnej (jeśli nie był zmuszony ją wydzierżawić lub sprzedać wielkiemu farmerowi, jeszcze niedawno nazywanego „kułakiem” lub przeznaczyć ją na inne cele w „nowej, nowoczesnej unijnej, konkurencyjnej Polsce z dopłatami”), od dawna roślinę tę używa do karmienia inwentarza. Posiekana, była tanim i zdrowym składnikiem m.in. naturalnych pasz dla świń. Chociaż w innych częściach świata, roślina ta służy jako stały składnik menu ludzi, w Polsce na nowo odkrywa się jej atuty przy okazji tzw. „Mody na Naturę” a zarazem inność i oryginalność smakową i leczniczą a przy sposobności także zarobek. Jako roślina lecznicza, wykazuje właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Była też i jest nadal używana jako składnik kosmetyków; szamponów, kremów itd.

Szczególnie w Polsce istnieje bogata literatura, dotycząca tej rośliny, stąd poniższy artykuł, nie będzie mocno wnikał w temat a ma przypomnieć tylko o jej istnieniu jako źródle pożywienia i leku, jak również, że w polskiej strefie klimatycznej trwają jej zbiory i może w przyszłości służyć jako dobra i darmowa alternatywa dla innych warzyw i owoców, których ceny mogą rosnąć, ze względu na dużą promocję „zdrowej żywności”.

Pokrzywa zwyczajna jest jednorocznym i wieloletnim niedocenianym dzikim zielonym zielem zwanym potocznie chwastem, wyróżniającym się parzącymi włoskami. Jest zaliczana do rodzaju Urtica z rodziny Urticaceae. Rośnie głównie na umiarkowanych i tropikalnych obszarach nieużytków na całym świecie.

Filotaksja pokrzywy zwyczajnej jest spożywana w wielu częściach świata jako ugotowane liście w czasie głodu. Są popularne zwłaszcza w biedniejszych krajach i niższych klasach społeczno-ekonomicznych. Można je wykorzystać jako szpinak, podobnie jak gotowane warzywo w diecie człowieka. Pokrzywy mogą być również używane jako sok, herbata i składnik wielu potraw. Młode liście pokrzywy zmieszane z proszkiem jęczmiennym są używane jako dodatki do zup.

Niezbędne dla człowieka aminokwasy w pokrzywie są porównywalne do fasoli i kurczaka. Aminokwasy z suszonej mączki pokrzywowej są również lepsze pod względem odżywczym w porównaniu z mączką z lucerny.

Inne badania wykazały, że proszek z liści pokrzywy zawiera więcej białka w porównaniu z mąką pszenną i jęczmienną. Świeże liście pokrzywy są bogate w wapń, żelazo, cynk, prowitaminę A (beta-karoten), białko i witaminę A oraz kwas askorbinowy (witamina C).

Wykorzystanie tej dzikiej rośliny jadalnej może pomóc w wypełnieniu niedoborów żywnościowych podczas głodu i zwalczaniu braku bezpieczeństwa żywnościowego, jednocześnie poprawiając niedożywienie w krajach dotkniętych kryzysem finansowo-gospodarczym (recesja) o jakim mówią politycy i analitycy w Polsce w tym Prezes głównej instytucji finansowej przewidując go na 2023 rok.

Najlepiej zrywać młode pędy pokrzywy, następnie oddzielić liście od łodygi za pomocą odkażonych rękawic ochronnych. Liście przemyć wodą dejonizowaną, a następnie albo od razu użyć jako potrawy lub dodatku do potraw albo wysuszyć w temperaturze pokojowej.

Świeża lub przetworzona pokrzywa jako wysokobiałkowe, niskokaloryczne źródło niezbędnych składników odżywczych, minerałów i witamin, może być wykorzystywana szczególnie w dietach wegetariańskich, cukrzycowych lub innych specjalistycznych dietach.

Korzeń pokrzywy jest stosowany w leczeniu trudności mikcyjnych (oddawanie moczu) związanych z łagodnym przerostem gruczołu krokowego, natomiast liście są wykorzystywane w leczeniu zapalenia stawów, reumatyzmu i alergicznego nieżytu nosa. Obfitują w błonnik, minerały, witaminy oraz związki antyoksydacyjne, takie jak polifenole i karotenoidy. Pokrzywa ma właściwości antyproliferacyjne, przeciwzapalne, antyoksydacyjne, przeciwbólowe, przeciw infekcyjne, hipotensyjne i przeciwwrzodowe, a także zdolność zapobiegania chorobom układu krążenia, we wszystkich częściach rośliny (liście, łodygi, korzenie i nasiona).

Pokrzywa poprawia wyniki rozrodu ryb, co czyni ją opłacalną rośliną akwakultury. Z roślin można wyprodukować nawóz i środki owadobójcze. 

Wykorzystanie gnojówki z pokrzywy jako nawozu w rolnictwie do upraw ogrodniczych staje się coraz bardziej powszechne w Hiszpanii.

Pokrzywa stosowana jest przez człowieka jako naturalny środek leczniczy od ponad 2000 lat. Jednak dopiero na przełomie ostatniego wieku w pełni doceniono jej potencjał terapeutyczny, rozpoczynając od identyfikacji struktury chemicznej i właściwości farmakologicznych głównych związków aktywnych chemicznie. Była też przedmiotem profesjonalnych badań klinicznych. 

Niektóre z substancji chemicznych odkrytych w tej roślinie obejmują lignan, secolignan, norlignan, alkaloid, seskwiterpenoid, flawonoid, triterpenoid, sfingolipid i sterol. Uważa się, że kwas mrówkowy, acetylocholina, serotonina i histamina są obecne w trichomach pokrzywy. Niektóre z jej właściwości zawierają działanie antyproliferacyjne, przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwbólowe, stymulujące układ immunologiczny, przeciwzakaźne, hipotensyjne, przeciwwrzodowe i zapobiegające chorobom układu krążenia.

Pokrzywa jest również wykorzystywana jako źródło włókien łykowych do produkcji tekstyliów oraz stosowana w kosmetyce.

W celach komercyjnych rośliny pokrzywy są wykorzystywane do ekstrakcji chlorofilu, zielonego składnika barwiącego (E140), który jest wykorzystywany w żywności i farmaceutykach. Według różnych badań, roślina pokrzywy zawiera także biologicznie aktywne substancje chemiczne, takie jak fenole i flawonoidy, które mogą pomóc w zmniejszeniu generowania wolnych rodników wytwarzanych przez współczesne warunki stylu życia.

Herbata z pokrzywy ma wiele korzyści zdrowotnych, w tym zmniejsza podrażnienia skóry i łagodzi objawy alergii.

Pokrzywa jest wykorzystywana w tępieniu szkodników szkodników, w tym larw motyli kapustnych, gąsienic włochatych, mączniaków, czerwonych mrówek, termitów i mszyc.

Związki chemiczne zawarte w pokrzywie mają wiele korzyści zdrowotnych dla kobiet. Ze względu na swoje właściwości ściągające, może złagodzić nieprzyjemne objawy przedmiesiączkowe, w tym skurcze i wzdęcia, a także zmniejszyć krwawienie podczas miesiączki. Pomoże również zwiększyć produkcję mleka i sprawi, że karmienie piersią będzie bardziej komfortowe.

Pokrzywa może złagodzić i działać jako środek regenerujący dla kobiet przechodzących przez menopauzę, obniżając intensywność zmian hormonalnych w organizmie.

Po krótkim wyliczeniu, korzyści płynących z pokrzywy dla ludzi, poniżej zostanie przeprowadzony przegląd i ocena związków chemicznych zawartych w pokrzywie wraz z ich działaniem żywieniowym i farmakologicznym. 

Związki bioaktywne

Z historią sięgającą ponad 2000 lat, pokrzywa jest od wieków stosowana jako naturalny środek leczniczy. Leczniczo wykorzystuje się wszystkie składniki rośliny (nasiona, liście i korzenie). Flawonoidy, garbniki, związki lotne, kwasy tłuszczowe, polisacharydy, izole, sterole, terpeny, białko, witaminy i minerały należą do głównych składników chemicznych U. dioica L.. Ze względu na zrównoważony skład białkowy i stosunkowo wysoką zawartość minerałów i witamin, pokrzywa staje się bardziej znana. Zawiera dużo witaminy C i prowitaminy A. Białko stanowi około 30% suchej masy i zawiera liczne aminokwasy niezbędne człowiekowi. Składniki mineralne stanowią około 20% suchej masy. Obficie występują cynk, żelazo, kobalt, potas, nikiel i molibden. Skład odżywczy Urtica dioica podano w tabeli 1.

Tabela 1. Skład odżywczy U. dioica L.

(Źródło: NutrientOptimiser, 2022; NutritionValue.org, 2022).

Lektyny, lignany, polisacharydy i sterole tworzą korzeń pokrzywy. W korzeniu pokrzywy występują minerały i pierwiastki śladowe: wapń, mangan, miedź, magnez i cynk.

W korzeniach występują również flawonoidy, takie jak: kaempferol-3-O-rutinozyd, mirycetyna, kwercetyna, kaempferol-3-Orutinozyd (rutyna) i izorhamnetyna.

Lignanami występującymi w korzeniu są: izolariciresinol, pinoresinol, neoolivil, secoisolariciresinol, alkohol dehydrodiconiferylowy i 3,4-divanillyltetrahydrofuran. Urtica dioica agglutinin (UDA), jednołańcuchowy polipeptyd mający 89 aminokwasów i bogaty w glicyny, cysteiny i tryptofany, znajduje się w korzeniu U. dioica. W korzeniu występują fitosterole, w tym stigmasterol, kampesterol, stigmast-4-en-3-on, hekogenina i sitosterol.

Liście pokrzywy zawierają szeroką gamę składników chemicznych. W liściach pokrzywy obficie występują flawonoidy, związki fenolowe, kwasy organiczne, witaminy i minerały, a także garbniki, związki lotne i kwasy tłuszczowe, polisacharydy, izole, sterole, terpeny i białka. Wapń, potas, magnez, fosfor, żelazo, siarka, cynk, mangan, miedź i nikiel to składniki mineralne występujące w pędach pokrzywy zwyczajnej.

Do witamin zawartych w częściach pędowych należą: kwas askorbinowy (witamina C), ryboflawina (witamina B2), kwas pantotenowy (witamina B5), kwas foliowy (witamina B9), witamina K (filochinon) oraz witamina A (retinol). Do flawonoidów występujących w pędach należą kaempferol-3-O-rutinozyd i izorhamnetyna-3-O-glukozyd, a także kwercetyna-3-O-rutinozyd (rutyna) Gül i wsp. zidentyfikowali w pędach naftalen, karwakol, karwon (E)-anetol, heksahydrofarnezol (E)-geranyloaceton (E)-jonon oraz fitol.

Związki bioaktywne występujące w liściach, korzeniu i nasionach pokrzywy podano w tabeli 2. Nasiona pokrzywy zawierają nasycone i nienasycone kwasy tłuszczowe, karotenoidy (luteinę i violaxantynę) oraz β-karoten.

Tabela 2 Nazwy związków bioaktywnych występujące w liściach, korzeniu i nasionach pokrzywy zwyczajnej.

(Źródło: Raman, 2018; Said i in., 2015).

Bioprzyswajalność produktów na bazie pokrzywy

W dwunastnicy i po 48 h fermentacji w jelicie grubym, makaron wzbogacony pokrzywą wykazywał niższą bioprzyswajalność karotenoidów niż suplementy diety. Po 24 h fermentacji jelitowej kapsułki z pokrzywą, podobnie jak niewzbogacony makaron jajeczny, wytwarzają karotenoidy o najwyższej bioprzyswajalności. Najwyższy poziom bioprzyswajalności występuje w makaronie jajecznym wzbogaconym pokrzywą, który ma krótszy czas fermentacji w jelicie grubym (tj. 2 h). Fenolowe związki chemiczne: kwas 3-karbokwinowy (3-CQA), kwas kafeylomalowy (CMA) i rutyna występują obficie w liściach pokrzywy. Biodostępność natywnych form 3-CQA, CMA i rutyny została wykazana jako niska w badaniu Bonetti i wsp. nad transferem przez nabłonek dwunastnicy. Symulacja metabolizmu jelita grubego ujawniła, że bakterie jelitowe fermentują fenolowe związki chemiczne, wskazując na potrzebę dalszych badań nad wpływem związków fenolowych na jelito grube.

Zastosowanie U. dioica L. w żywieniu zwierząt

Raporty weterynaryjne z Włoch, Szwajcarii, Hiszpanii i Austrii pokazują, że używa się U. dioica. U. dioica L. została wykorzystana jako promotor wzrostu i w celu pobudzenia nieśności kur przez Viegi i wsp., Bonet i Valles oraz Benitez i wsp.. Zawartość białka, lipidów, węglowodanów, witamin, minerałów i pierwiastków śladowych zawartych w liściach pokrzywy jest wysoka, jak podaje Rutto i wsp.. Przy zawartości 30% białka w suchej masie, pokrzywa ma znacznie większy profil aminokwasowy niż inne rośliny zielone. Pokrzywa zawiera również dużą ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (60%), z czego połowa to kwas linolowy (C18:2), kwas tłuszczowy omega-6, który zwiększa układ odpornościowy, odporność organizmu na infekcje bakteryjne i wirusowe oraz aktywność antyoksydacyjną. Kurczęta są chronione przed pasożytami wewnętrznymi, gdy są karmione pokrzywą. Pokrzywa wpływa na procesy metaboliczne i wspomaga układ odpornościowy u brojlerów. Pokrzywa, według Hashemi i wsp., ma dużą moc promowania wzrostu, a także zdolność do zmiany hemoglobiny i hematokrytu u kurcząt brojlerów. Melesse i wsp. odkryli, że dodanie zróżnicowanych ilości liści pokrzywy do pasz dla brojlerów zwiększyło wydajność. Wydajność znoszenia jaj u drobiu została zwiększona nawet o 35%.

Dieta uzupełniona pokrzywą skutkowała również poprawą wzrostu i jakości tuszy. Według Khanal i wsp. suplementacja proszkiem z pokrzywy u drobiu i gotowanym preparatem u świń spowodowała wzrost produktywności. Dane z gospodarstwa wyraźnie wykazały, że suplementacja pokrzywą ma zdolność do zwiększenia wydajności produkcyjnej u bydła mlecznego, nie tylko poprzez zwiększenie ilości i jakości mleka, według Khanal i wsp..

Świniom podawano wywar z gotowanej pokrzywy i Ślaz dziki po wycieleniu w kilku włoskich lokalizacjach, aby zwiększyć ich odporność na choroby zakaźne. Pokrzywa (zarówno surowiec, jak i napar) jest podawana zwierzętom doustnie w Szwajcarii w celu zwiększenia ogólnej wytrzymałości oraz leczenia chorób narządów płciowych, przewodu pokarmowego, skóry i metabolizmu. U. dioica L. jest również stosowana w tradycyjnej medycynie weterynaryjnej w Kanadzie, gdzie jest podawana przeżuwaczom jako środek tonizujący i dostarczający minerałów śladowych, a także ciężarnym i karmiącym w celu wspierania płodności. Pokrzywa jest stosowana do leczenia hematurii, reumatyzmu, owrzodzeń szyi, niepłodności, złamań kości, ran, zwichnięć, karmienia piersią, bólu brzucha i urazów wewnętrznych u zwierząt w Indiach.

Zastosowanie U. dioica L. jako promotora wzrostu i środka immunostymulującego u ryb

Pokrzywa może być stosowana jako stymulator wzrostu i środek pobudzający odporność u wielu gatunków ryb, w tym u ryb o znaczeniu gospodarczym (Oncorhynchus mykiss), ryb zagrożonych wyginięciem (Labeo victorianus, Huso), a nawet ryb ozdobnych (Carassius auratus). Podawanie pstrągom tęczowym diety zawierającej 1% pokrzywy zmniejszyło śmiertelność po zakażeniu Aeromonas hydrophila, jak podają Awad i Austin. W grupie karmionej U. dioica zauważyli oni również wzrost hematokrytu, hemoglobiny, antyproteazy, białka całkowitego, aktywności bakteriobójczej surowicy, przepływu oddechowego, mieloperoksydazy, dopełniacza i aktywności lizozymu. Adel et al. odkryli, że karmienie młodych osobników O. mykiss 3% U. dioica L. zwiększyło przyrost masy ciała, tempo wzrostu i współczynnik konwersji paszy. Po 8 tygodniach, odpowiedzi hematologiczne grupy pokrzywowej, takie jak hematokryt (Htc), hemoglobina (Hb), populacja limfocytów, neutrofili i całkowita liczba czerwonych krwinek, jak również aktywność bakteriobójcza śluzu, wszystkie znacząco wzrosły. Skumulowana śmiertelność młodych pstrągów tęczowych zakażonych Yersinia ruckeri była znacząco niższa w grupie U. dioica L. w porównaniu z kontrolami w tym samym eksperymencie, co sugeruje, że suplementacja diety U. dioica L. wzmocniła odporność ryb i zwiększyła ich wzrost. Awad i wsp. odkryli również, że karmienie pstrąga tęczowego posiłkiem zawierającym 1-2% mieszanki ziół (Lupinus perennis, Mangifera indica i U. dioica) przez dwa miesiące spowodowało znacząco wyższy wzrost masy ciała, długości ryb i tempa wzrostu u ryb leczonych niż u ryb kontrolnych. Kiedy 1% ekstrakt z pokrzywy (kwercetyna) został dodany do diety pstrąga, markery immunologiczne, takie jak lizozym, antyproteaza, białko całkowite, mieloperoksydaza, aktywność bakteriobójcza i miano IgM uległy poprawie. Na zakończenie próby żywieniowej pstrąg tęczowy został zakażony A. hydrophila, co spowodowało uzyskanie większej masy, tempa wzrostu i przeżywalności w grupach leczonych niż w grupie kontrolnej. Ponadto, wszystkie badane parametry immunologiczne wzrosły po podaniu w diecie ekstraktu z pokrzywy z istotnie wyższym poziomem aktywności fagocytów, lizozymu i mieloperoksydazy w porównaniu do kontroli.

Wykorzystanie U. dioica L. jako warzywa

Pokrzywa jest spożywana jako warzywo liściaste na świecie przez ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa.

Pokrzywa zawiera wapń, żelazo, białko, fosfor oraz witaminy A i C. Mogą z niej korzystać diabetycy, osoby cierpiące na serce i nadciśnienie. Podczas zbioru zieleni pokrzywy wybiera się lub zbiera tylko wrażliwe najwyższe pędy i górne zielone liście. Najniższa połowa dojrzałych i starszych liści krzewów nie ma smaku. Pokrzywa uważana jest również za jedną z najzdrowszych potraw na naszej planecie.

Stosowanie U. dioica L. jako pestycydów botanicznych

Pestycydy roślinne są stosowane do konserwacji żywności od setek lat. Pokrzywy służą jako dom dla naturalnych drapieżników owadów. Według Alhmedi et al., sadzenie pokrzyw spowodowało zwiększenie liczby gatunków drapieżników mszyc. Ekstrakt z pokrzywy może być stosowany jako środek owadobójczy, grzybobójczy i roztoczobójczy w myśl przepisów o substancjach podstawowych.

Jako środek owadobójczy, ekstrakt z pokrzywy może być stosowany do zwalczania ćmy jabłoniowej, ćmy karłowatej i przędziorków.

Jako fungicyd może być stosowany do zapobiegania zgorzeli korzeni Pythium, mączniaka rzekomego, wczesnej zarazy, późnej zarazy, zarazy septorii, alternariowej plamistości liści i szarej pleśni. Ekstrakty te hamowały wzrost Acinetobacter calcoaceticus, Bacillus cereus, Bacillus spizizenii, Bacillus subtilis, Citrobacter freundii, Entrobacter aerogenes, Erwinia sp, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Micrococcus sp., Saccharomyces cerevisiae, Salmonella paratyphi, Serratia marcescens, Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) oraz Vibrio parahaemolyticus. Związki fenolowe znajdujące się w pokrzywie mogą być odpowiedzialne za tę aktywność przeciwbakteryjną. Badano aktywność przeciwgrzybiczą wobec grzybów patogennych (Alternaria alternata, Aspergillus flavus, Candida albicans, Ceratcystis ulmi, Fusarium oxysporum, Fusarium solani, Phoma exigua, Phytophthora carotovora, Porphyromonas gingivalis, Microsporum cookei, Microsporum gypseum).

Zastosowanie U. dioica L. do chleba

Proszek z liści pokrzywy może być stosowany jako wysokobiałkowy suplement i jest wykorzystywany w wielu produktach spożywczych, w tym w chlebie. Dodatek pokrzywy do chleba znacznie podniósł stężenie składników odżywczych, takich jak błonnik, wapń, miedź i żelazo. Proszek/mąka z liści pokrzywy jest dodawana do chleba i makaronu jako wysokobiałkowy suplement w dietach skrobiowych. Liście pokrzywy mają wysoką zawartość białka, błonnika, minerałów i innych związków bioaktywnych, co czyni je idealnym dodatkiem do chleba i ciast. Żelazo, cynk, magnez, wapń, fosfor, potas, kobalt, nikiel, molibden i selen znajdują się w proszku z liści pokrzywy. Proszek z liści pokrzywy zawiera średnio około 30% białka, 4% tłuszczu, 10% błonnika i 15% popiołu.

Według Ðurović i wsp. dodanie 5% suszonych liści pokrzywy do chleba spowodowało znaczny wzrost zawartości popiołu (1,83% vs. 1,06% dla kontroli), ale tylko niewielki wzrost zawartości białka (11,65% dla próbki z 5% udziałem liści pokrzywy vs. 11,14% dla kontroli). Proszek z pokrzywy ma zawartość błonnika surowego na poziomie 9,08%.

Chleb z pokrzywą był szczególnie bogaty w antyoksydanty.

W porównaniu do zwykłych płatków śniadaniowych, proszek z pokrzywy zawiera niewiele kalorii.

Proszek z pokrzywy jest uważany za żywność o niskim indeksie glikemicznym.

Właściwości farmakologiczne U. dioica L

Ekstrakt z liści i korzeni wykazuje działanie hipoglikemiczne, przeciwzapalne, antyproliferacyjne, przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, hipolipemiczne, przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, przeciwrakotwórcze, przeciwwirusowe, przeciwświądowe i przeciw Alzheimerowi. Rysunek 1 przedstawia korzyści zdrowotne wynikające z zastosowania pokrzywy.

Działanie antyproliferacyjne

Powiększenie gruczołu krokowego i rak gruczołu krokowego są poważnymi problemami, z którymi borykają się mężczyźni, a pokrzywa okazała się skutecznym sposobem na spowolnienie wzrostu prostaty. Jedną z jej właściwości jest zdolność pokrzywy do ograniczania lub opóźniania dyspersji komórek, zwłaszcza złośliwych, do otaczających tkanek. Wiele badań wykazało, że korzenie pokrzywy zaburzają kilka szlaków zaangażowanych w genezę łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Wykazano, że UDA i metanolowe alkoholowe ekstrakty z korzenia pokrzywy mają działanie antyproliferacyjne na komórki raka prostaty zarówno w testach in vivo, jak i in vitro. Lignany z ekstraktu z korzenia hamują nie tylko wiązanie androgenów z ich białkami transportowymi SHBG (Sex Hormone Binding Globulin), ale także ich wiązanie z receptorami błonowymi prostaty, hamując ich aktywność proliferacyjną na tkankach prostaty. Ekstrakt z korzenia zmniejsza syntezę estrogenów, a tym samym konwersję androgenów do estrogenów poprzez blokowanie aromatazy. Odkryto również, że ekstrakty z korzenia hamują aktywność enzymatyczną błony komórkowej prostaty, zatrzymując jej wzrost. Mówi się również, że ekstrakty z korzenia pokrzywy pomaga łagodzić objawy łagodnego przerostu prostaty.

Działanie przeciwcukrzycowe

Według badania in vivo, wodne ekstrakty z liści pokrzywy mają działanie przeciwcukrzycowe. Do badania działania hipoglikemicznego wykorzystano myszy chore na cukrzycę. Zmniejszone wchłanianie glukozy w ich jelicie jest przyczyną tych wyników. W wielu badaniach stwierdzono, że pokrzywa stymuluje wydzielanie insuliny, co skutkuje obniżeniem poziomu cukru we krwi. Wniosek ten potwierdzono badając zdrowego i chorego szczura po dootrzewnowym podaniu wodnego ekstraktu.

Działanie przeciwzapalne

Pokrzywy są przydatne w różnych stanach zapalnych, takich jak zapalenie stawów i przewlekły ból mięśni. Wykazano, że herbata z pokrzywy lub suplementy ziołowe skutecznie leczą podagrę, łagodzą bóle mięśni i minimalizują objawy zapalenia stawów. Zdolność pokrzywy do zmniejszania reakcji zapalnych została podkreślona w badaniach naukowych, gdzie kilka ścieżek prowadzi do zmniejszenia produkcji mediatorów lipidowych i cytokin zapalnych. Ekstrakty z liści hamują produkcję prostaglandyn i tromboksanu poprzez hamowanie biosyntezy enzymów kaskady kwasu arachidonowego, zwłaszcza cyklooksygenaz COX-1 i COX-2. Ponadto tłumiony jest system NF-κB zaangażowany w odporność oraz system PAF (platelet activating factor), odpowiedź zapalną i reakcję antyoksydacyjną. Ponadto kilka badań wykazało, że ekstrakty z liści hamują uwalnianie interleukin IL-2 i IL-1, interferonu (IFN) oraz czynników martwicy nowotworów TNF- i TNF-A.

Ze względu na swoje działanie przeciwzapalne liście pokrzywy są skuteczne nie tylko w przypadku ostrych chorób zapalnych, ale także w przypadku chorób przewlekłych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów.

Wodny ekstrakt z korzenia pokrzywy również wykazuje właściwości przeciwzapalne. Frakcja polisacharydowa tego ekstraktu miała podobny efekt hamujący na indukowany obrzęk stopy szczura jak indometacyna. Supresja cyklooksygenazy i lipooksygenazy oraz synteza cytokin przyczyniają się do jego działania przeciwzapalnego.

Działanie przeciwnadciśnieniowe

Regularne picie herbaty z pokrzywy może pomóc obniżyć skurczowe ciśnienie krwi, a także złagodzić napięcie i stres w układzie sercowo-naczyniowym. Ciśnienie krwi zostało obniżone odpowiednio o 15% i 38% po dożylnym podaniu wodnego ekstraktu z liści pokrzywy w dwóch stężeniach: 4 i 24 mg/kg h. Obniżenie ciśnienia krwi było związane ze wzrostem diurezy i natriurezy. Niemniej jednak, gdy zastosowano niską dawkę (4 mg/kg h), wpływ hipotensyjny wydawał się zmniejszać po godzinie, ale nie zmienił się, gdy zastosowano wysoką dawkę (24 mg/kg h). Wyciągi z korzenia miały działanie łagodzące, gdy testowano je na izolowanych fragmentach aorty o zmniejszonej średnicy (tj. aorty o mniejszej niż zwykle średnicy). Zakłada się, że za ten efekt rozszerzający naczynia odpowiada uwalnianie tlenku azotu przez komórki śródbłonka, aktywacja kanałów potasowych i ujemny efekt inotropowy.

Działanie detoksykacyjne

Mówi się również, że toksyny (zwykle kwasy) w ustroju powodują przewlekłe stany zapalne, np. skórne i artretyzm, a pokrzywa dzięki swojej zasadowości neutralizuje kwasy i wydala toksyny przez mocz. Na choroby krwi i skóry, pokrzywa kłująca ma oczyszczające działanie ściągające. Jako diuretyk, pokrzywa może pomóc zapewnić, że toksyny zneutralizowane w organizmie są szybko eliminowane. Jest klasyfikowana jako środek alternatywny, ponieważ może poprawić wydajność pobierania substancji odżywczych w żołądku i zagwarantować, że procesy trawienne przebiegają sprawnie, zapobiegając gromadzeniu się toksycznych toksyn. Stymuluje również układ limfatyczny, który wspiera nerki w usuwaniu toksyn z organizmu.

Działanie przeciwutleniające

Reaktywne formy tlenu są neutralizowane przez ekstrakty z pokrzywy. Aktywność antyrodnikowa była mierzona metodą spektrofotometryczną wobec anionu ponadtlenkowego O2-, rodnika hydroksylowego OH- i rodnika tlenku azotu NO-. Kilka badań wykazało, że metanolowe i etanolowe ekstrakty z liści pokrzywy mają aktywność antyoksydacyjną wobec rodnika 1,1-difenylo-2-pikrylohydrazylowego (DPPH). Używając ferrozyny, czerwonego chromoforu tworzonego przez resztki żelaza o maksymalnej długości fali absorpcji 562 nm, badano chelatowanie metali żelaznych. Według wartości absorpcji, pokrzywa ma znaczącą aktywność chelatującą jony żelaza. Inne badanie wykazało, że pokrzywa zmniejszyła peroksydację lipidów i zwiększyła aktywność antyoksydacyjnego systemu obronnego u szczurów poddanych działaniu czterochlorku węgla (CCl4), chroniąc wątrobę przed hepatotoksycznością. Za tę aktywność antyoksydacyjną odpowiada głównie obecność fenolowych związków chemicznych. Udowodniono, że pokrzywa może pomóc pacjentom z trądzikiem, a nawet zapobiegać infekcjom bakteryjnym.

Jej zdolności antyoksydacyjne mogą pomóc przyspieszyć gojenie, zmniejszyć wygląd blizn i plam, a także poprawić korzyści przeciwstarzeniowe, aby zmniejszyć zmarszczki i plamy starcze.

Właściwości przeciwbólowe i antynocyceptywne

In vivo wykazano, że pokrzywa ma właściwości przeciwbólowe u szczurów i myszy. W teście gorącej płyty w temperaturze 55°C wodny ekstrakt z liści, podany w stężeniu 1200 mg/kg, obniża poziom stymulacji termicznej i zwiększa odporność na ból. Aktywność antynocyceptywną hydroalkoholowego ekstraktu z liści pokrzywy oceniano przy użyciu testu wiotczenia z kwasem octowym oraz testu lizania łapy wywołanego formaliną. Wyniki badań wskazują, że hydroalkoholowy ekstrakt zmniejsza reakcje nocyceptywne u myszy i szczurów w sposób zależny od dawki. Te właściwości przeciwbólowe można przypisać flawonoidom, kwasowi kawowo-mlekowemu i kwasowi kofeinowemu.

Aktywność przeciwwirusowa

Aktywność przeciwwirusowa pokrzywy była badana in vitro. Specyficzny i silny hamujący wpływ UDA na wewnątrzkomórkową replikację HIV (HIV-1 i HIV-2), respiratory syncytial virus (RSV) i cytomegalovirus (CMV) został dokładnie udokumentowany. Białko wiążące N-acetyloglukozaminę (UDA) z U. dioica utrudniało wnikanie HIV i ostatecznie selekcjonowało wirusy z brakującymi miejscami N-glikozylacji w GP120. UDA ma tylko minimalny wpływ na aktywność anty-HIV, nawet w zmutowanych szczepach wirusów, którym brakuje co najmniej 9 z 22 miejsc glikozylacji w ich otoczce GP120, w przeciwieństwie do białek wiążących mannozę, które mają 50-100-krotnie zmniejszoną skuteczność przeciwwirusową wobec zmutowanych wirusów eksponowanych na UDA. UDA jest pierwszym z nowej klasy środków wiążących węglowodany, których profil oporności na leki jest bardzo specyficzny i ukierunkowany. Pozwala on HIV na unikanie presji lekowej poprzez usuwanie istotnych glikanów na jego GP120.

Działanie antyalergiczne

Wykazano, że pokrzywa zwyczajna łagodzi różne rodzaje alergii sezonowych. W badaniach wykazano, że pewne kombinacje ekstraktów z pokrzywy znacznie zmniejszają reakcje alergiczne. Regularne stosowanie jej herbaty od lat łączy się z leczeniem astmy w Australii. Antyalergiczne właściwości pokrzywy wynikają głównie z dwóch procesów. Oprócz blokowania receptorów histaminowych H1, pokrzywa hamuje tryptazę, co obniża degranulację komórek tucznych i uwalnianie cytokin prozapalnych. W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą z udziałem pacjentów z alergicznym nieżytem nosa, objawy poprawiły się po tygodniu leczenia.

Pomoc w zdrowiu kobiet

Herbata z liści pokrzywy to doskonały sposób na poprawę zdrowia kobiet. Ponieważ tradycyjnie był używany do wspierania produkcji mleka, pokrzywa jest częstym ziołem zdrowia kobiet.

Kobiety są bardziej narażone na infekcje dróg moczowych niż mężczyźni.

Jako środek moczopędny, pokrzywa wspomaga usuwanie większej ilości toksyn związanych z infekcjami dróg moczowych u kobiet. Właściwości ściągające pokrzywy mogą pomóc zmniejszyć skurcze i wzdęcia podczas menstruacji. Ponieważ pokrzywa ma tak wiele składników odżywczych, nic dziwnego, że od dawna jest stosowana w herbacie ciążowej, aby zapewnić wsparcie żywieniowe. Pokrzywa może pomóc kobietom, które zbliżają się do menopauzy, działając jako środek regenerujący w przypadku zmian hormonalnych w organizmie. Kobiety są bardziej narażone na UTI niż mężczyźni. Jako diuretyk, pokrzywa pomaga w oczyszczaniu więcej toksyn związanych z infekcjami dróg moczowych. Pokrzywa działa jako koagulant, zapobiegając nadmiernemu krwawieniu u kobiet.

Wspomaga zdrowie skóry i kości

Właściwości antyhistaminowe, przeciwzapalne i antybakteryjne pokrzywy wspomagają leczenie trądziku i problemów skórnych. Pokrzywa jest bogata w aminokwasy, białko, flawonoidy i minerały budujące kości, takie jak żelazo, wapń, magnez, potas i cynk. Pokrzywa zawiera witaminy i minerały, które mogą pomóc utrzymać mocne kości. Pokrzywa jest jednym z największych źródeł witaminy K. Witamina K pomaga utrzymać zdrowie kości poprzez promowanie aktywności osteoblastycznej (produkcja i wzmacnianie kości). Bor występuje obficie w pokrzywie i jest wykorzystywany do utrzymania poziomu wapnia w organizmie człowieka na zdrowym poziomie. Bogata w bor pokrzywa może pomóc opóźnić wystąpienie osteoporozy. Możesz sprawić, że Twoje kości będą mocne i wytrzymałe dzięki jedzeniu pokrzywy. To zioło wydaje się być kompleksowym rozwiązaniem.

Leczenie zakażeń układu moczowego

W ziołolecznictwie pokrzywa jest stosowana w leczeniu infekcji dróg moczowych. Zastosowanie liścia pokrzywy jako terapii wspomagającej u pacjentów z infekcjami dolnych dróg moczowych (wraz z terapią immunologiczną i antybakteryjną) oraz w celu zapobiegania i leczenia powstawania kamieni moczowych zostało zatwierdzone przez badaczy. Jest wykorzystywana jako środek wspomagający oddawanie moczu i jako środek ściągający w leczeniu kamieni nerkowych.

Żródło: nih.gov