Skierowanie do Sanatorium uzdrowiskowego na leczenie, rehabilitacje, odnowę biologiczną i wypoczynek z Narodowego Funduszu Zdrowia

Ostatnia aktualizacja 28 lipca 2022

Wykonywanie zawodu lekarza związane jest m.in. z wydawaniem różnego rodzaju skierowań, w tym skierowań na badania, konsultacje lekarskie oraz na leczenie uzdrowiskowe.

Lecznictwo uzdrowiskowe jest integralną częścią systemu ochrony zdrowia i stanowi rodzaj działalności leczniczej, związane jest także z balneologią jako dziedziną wiedzy medycznej. Istotą balneologii i medycyny fizykalnej jest bodźcowe działanie czynników balneologicznych i fizykoterapeutycznych odpowiednio dawkowanych, co pozwala na uzyskanie reakcji zdrowotnych poprawiających funkcjonowanie organizmu.

Podstawowym aktem prawnym dotyczącym uzdrowisk w Polsce jest obecnie Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowisko-wym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (t.j. Dz. U. z 2016, poz. 879). Lecznictwo uzdrowiskowe w świetle powyższej ustawy to zorganizowana działalność polegającą na udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, prowadzona w uzdrowisku przez zakłady lecznictwa uzdrowiskowego albo poza uzdrowiskiem w szpitalach i sanatoriach znajdujących się w urządzonych, podziemnych wyrobiskach górniczych, przy wykorzystaniu warunków naturalnych, takich jak: a. właściwości naturalnych surowców leczniczych, b. właściwości lecznicze klimatu, w tym talassoterapia i subterraneoterapia, oraz właściwości lecznicze mikroklimatu, a także towarzyszące zabiegi z zakresu fizjoterapii.

Działalność powyższa nieodłącznie związana jest z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych i leczniczych właściwości klimatu. Każde uzdrowisko statutowe powinno posiadać własne surowce lecznicze. Do większości metod leczniczych stosowanych w uzdrowiskach wykorzystuje się naturalne surowce, a należą do nich wody mineralne lecznicze, peloidy (borowiny, fango) i gazy, w tym dwutlenek węgla, siarkowodór i radon.

Z leczenia uzdrowiskowego według szacunków Narodowego Funduszu Zdrowia korzysta ponad 400 tysięcy Polaków rocznie. Przede wszystkim chorujących na choroby ortopedyczne, neurologiczne i reumatologiczne oraz układu krążenia. W uzdrowiskach najwięcej jest pacjentów cierpiących na choroby narządu ruchu. Istotę leczenia uzdrowiskowego stanowi kilkutygodniowe postępowanie terapeutyczne, rehabilitacyjne i profilaktyczne w oparciu o właściwości naturalnych tworzyw uzdrowiskowych oraz klimatu i krajobrazu miejscowości uznanej za uzdrowisko.

ŚWIADCZENIA GWARANTOWANE ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH

Do świadczeń gwarantowanych świadczeniobiorcom (pacjentom ubezpieczonym w NFZ) na podstawie Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 581 z późn.zm.) w skrócie u.ś.o.z należy m.in. lecznictwo uzdrowiskowe (art. 15 ust. 2 pkt 8). Szczegółową pod-stawą prawną prawa pacjenta – świadczeniobiorcy do leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej jest art. 33 u.ś.o.z. Zgodnie z powyższym artykułem leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitacja uzdrowiskowa przysługuje świadczeniobiorcy na podstawie skierowania wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Skierowanie powyższe wymaga potwierdzenia przez oddział wojewódzki Funduszu właściwy ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy, a jeżeli nie można ustalić miejsca jego zamieszkania – oddział wojewódzki Funduszu właściwy dla siedziby świadczeniodawcy, który wystawił skierowanie. Do potwierdzenia oraz odmowy potwierdzania skierowania nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (czyli m.in. nie można odwołać się od niego tak, jak od decyzji administracyjnej). Zgodnie z art. 33 u.ś.o.z. świadczeniobiorca ponosi koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową i z leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej oraz częściową odpłatność za wyżywienie i zakwaterowanie w sanatorium uzdrowiskowym.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 lipca 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 2027) określa wykaz oraz warunki realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego, a także poziom i sposób finansowania świadczeń gwarantowanych. Świadczenia gwarantowane lecznictwa uzdrowiskowego obejmują dzieci i osoby dorosłe. Są to:

1. uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci w wieku od 3 do 18 lat,

2. uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dzieci w wieku od 7 do 18 lat,

3. uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dzieci w wieku od 3 do 6 lat pod opieką dorosłych,
4. uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych,

5. uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych,

6. uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym,

7. uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym,
8. uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci. Specyficzną i mniej znaną formą świadczenia gwarantowanego jest uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci. Trwa ono od 6 do 18 dni zabiegowych. Jest to forma leczenia, w której oddział Funduszu potwierdza leczenie w uzdrowisku w terminie odpowiednim dla świadczeniobiorcy. W ramach potwierdzonego skierowania świadczeniobiorca ma zapewnione tylko bezpłatnie zabiegi lecznicze, a koszty zakwaterowania i wyżywienia opłaca we własnym zakresie.

Czas trwania leczenia uzdrowiskowego zależy od rodzaju świadczenia gwarantowanego. Czas trwania leczenia uzdrowiskowego wynosi:

1. 27 dni – dla świadczenia gwarantowanego uzdrowiskowe leczenie szpitalne dzieci,
2. 21 dni – dla świadczenia gwarantowanego leczenie sanatoryjne dzieci w wieku od 7 do 18 lat i uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dzieci w wieku od 3 do 6 lat pod opieką dorosłych oraz uzdrowiskowe leczenie szpitalne dorosłych i uzdrowiskowe leczenie sanatoryjne dorosłych,

3. 28 dni – dla świadczenia gwarantowanego uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w szpitalu uzdrowiskowym oraz uzdrowiskowa rehabilitacja dla dorosłych w sanatorium uzdrowiskowym,

4. od 6 do 18 dni – dla świadczenia gwarantowanego uzdrowiskowe leczenie ambulatoryjne dorosłych i dzieci.

W przypadku uzdrowiskowego leczenia szpitalnego dorosłych świadczeniobiorca ma prawo do co najmniej 54 zabiegów fizjoterapeutycznych w okresie sprawozdawczym (średnio co najmniej do 3 zabiegów dziennie, w tym ma być co najmniej 1 zasadniczy zabieg bodźcowy z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych dziennie) oraz do całodobowej opieki pielęgniarskiej i całodobowej opieki lekarskiej. W przypadku uzdrowiskowego leczenia sanatoryjnego dorosłych świadczeniobiorca ma prawo do co najmniej 54 za-biegów fizjoterapeutycznych w okresie sprawozdawczym (średnio co najmniej do 3 zabiegów dziennie, w tym co najmniej 1 zasadniczy zabieg bodźcowy z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych dziennie) oraz do całodobowej opieki pielęgniarskiej. Natomiast w przypadku rehabilitacji uzdrowiskowej świadczeniobiorca ma prawo do co najmniej 96 zabiegów fizjoterapeutycznych w okresie sprawozdawczym (średnio co najmniej 4 zabiegi dziennie, w tym co najmniej 1 zasadniczy zabieg bodźcowy z wykorzystaniem naturalnych surowców leczniczych dziennie).

Ponadto świadczeniobiorcy odbywającemu leczenie uzdrowiskowe przysługuje:

1. opieka lekarska,

2. opieka pielęgniarska,

3. badanie lekarskie wstępne, kontrolne i końcowe,

4. konsultacje lekarskie,

5. właściwa dieta związana z choroba zasadniczą,

6. edukacja zdrowotna i promocja zdrowia.

Koszty leczenia w przypadku leczenia uzdrowiskowego dla dzieci i młodzieży do lat 18, dzieci niepełnosprawnych w znacznym stopniu bez względu na wiek, dzieci uprawnionych do renty rodzinnej i dzieci uczących się do 26. roku życia w całości pokrywane są przez płatnika. Również w przypadku leczenia szpitalnego i rehabilitacji szpitalnej osób dorosłych w całości koszty pobytu i leczenia opłacane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA DO LECZENIA UZDROWISKOWEGO

Podstawą do zakwalifikowania pacjenta do leczenia uzdrowiskowego jest skierowanie wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który udziela świadczeń zdrowotnych w ramach zawartej umowy z NFZ. W rezultacie każdy lekarz ubezpieczenia zdrowotnego zarówno tzw. rodzinny (podstawowej opieki zdrowotnej), jak i specjalista (ortopeda, reumatolog, laryngolog, kardiolog, itd.) może wystawić skierowanie na leczenie uzdrowiskowe.

Lekarz kierując i kwalifikując pacjenta na leczenie uzdrowiskowe musi opierać się na wskazaniach i przeciwwskazaniach do leczenia uzdrowiskowego określonych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego (Dz. U. z 2012, poz. 14). Wskazania określają grupy chorób lub poszczególne choroby do leczenia w warunkach uzdrowiskowych. Przeciwwskazania natomiast oznaczają te grupy chorób i jednostek chorobowych, które nie kwalifikują się do leczenia metodami uzdrowiskowymi. Pewne jednostki chorobowe generalnie kwalifikują się do leczenia uzdrowiskowe-go, ale nie w każdym stadium, np. nadciśnienie.

W świetle rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sytuacjach niejednoznacznych lekarz wystawiający skierowanie na leczenie uzdrowiskowe może zwrócić się do lekarza specjalisty w celu uzyskania opinii dotyczącej stanu zdrowia pacjenta, po czym rozpatrzyć dany przypadek indywidualnie.

Podczas wizyty lekarz przeprowadza badanie stanowiące o zasadności wysłania pacjenta na leczenie uzdrowiskowe. Przy kwalifikowaniu pacjenta do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego lekarz ocenia:

1. stan zdrowia pacjenta; 

2. możliwość leczenia uzdrowiskowego przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych; 

3. przebieg choroby będącej wskazaniem do leczenia uzdrowiskowego lub rehabilitacji uzdrowiskowej, w ramach kierunków leczniczych uzdrowisk; 

4. efekty przebytego w przeszłości leczenia uzdrowiskowego, je-żeli pacjent korzystał z tej formy leczenia;
5. zdolność pacjenta do samoobsługi i samodzielnego poruszania się lub zdolność pacjenta do samoobsługi i samodzielnego przemieszczania się na wózku inwalidzkim.

Przeciwwskazanie do leczenia uzdrowiskowego stanowią:

1. stan chorobowy, w którym leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitacja uzdrowiskowa przy wykorzystaniu właściwości naturalnych surowców leczniczych mogłyby spowodować pogorszenie stanu zdrowia pacjenta;

2. choroba zakaźna w fazie ostrej;

3. ciąża i połóg;

4. czynna choroba nowotworowa oraz okres przed upływem:

• 5 lat w przypadku: czerniaka złośliwego, białaczki, ziarnicy złośliwej, chłoniaków złośliwych, nowotworów nerki;
• 12 miesięcy w przypadku innych nowotworów złośliwych – od zakończenia leczenia operacyjnego, chemioterapii lub radioterapii, z wyłączeniem leczenia hormonalnego.

Przy kwalifikowaniu pacjenta do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego lekarz, po stwierdzeniu braku powyższych przeciwwskazań, uwzględnia szczegółowe wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej. Szczegółowe wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego w poszczególnych rodzajach zakładów lecznictwa uzdrowiskowego są określone w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego. Natomiast szczegółowe wskazania i przeciwwskazania do rehabilitacji uzdrowiskowej w poszczególnych rodzajach zakładów lecznictwa uzdrowiskowego są określone w załączniku nr 2 do wyżej wskazanego rozporządzenia.

Kwalifikacja niektórych kategorii pacjentów do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego wymaga jeszcze dodatkowo opinii adekwatnych do problemu zdrowotnego specjalistów.

Pacjent po przeszczepie narządu (biorca narządu) może zostać zakwalifikowany do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego po przedstawieniu opinii lekarza specjalisty w dziedzinie transplantologii klinicznej w zakresie:

1. stabilnej czynności przeszczepionego narządu,

2. ustalenia dawek leków immunosupresyjnych,

3. braku ostrych schorzeń, aktywnych infekcji oraz poważnego uszkodzenia innych układów i na-rządów – pod warunkiem że od dnia przeszczepu do dnia rozpoczęcia leczenia w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego upłynie okres nie krótszy niż 6 miesięcy.

Pacjent po przeszczepie szpiku kostnego może zostać zakwalifikowany do szpitala po przedstawieniu opinii lekarza specjalisty w dziedzinie hematologii, pod warunkiem że od dnia przeszczepu do dnia rozpoczęcia leczenia w szpitalu upłynie okres nie krótszy niż 6 miesięcy. Ponadto pacjent poddawany dializoterapii może zostać zakwalifikowany do zakładu lecznictwa uzdrowiskowego po przed-stawieniu opinii lekarza specjalisty w dziedzinie nefrologii.

FORMA I TREŚĆ SKIEROWANIA NA LECZENIE UZDROWISKOWE

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 lipca 2011 r. w sprawie kierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową (Dz. U. nr 142, poz. 835) określa sposób wystawiania skierowania na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, tryb potwierdzania oraz wzór tego skierowania. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem le-karz ubezpieczenia zdrowotnego wystawia skierowanie na leczenie uzdrowiskowe albo rehabilitację uzdrowiskową, biorąc pod uwagę:

1. wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej określone w przepisach wydanych na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (czyli zawarte obecnie w rozporządzeniu ministra zdrowia z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu kierowania i kwalifikowania pacjentów do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego i wcześniej przedstawione);

2. w przypadku dorosłych – zalecaną częstotliwość korzystania z leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, nie częściej niż raz na 18 miesięcy (jednakże przedmiotowa zasada nie ma zastosowania do leczenia uzdrowiskowego w szpitalu uzdrowiskowym i leczenia uzdrowiskowego w formie rehabilitacji uzdrowiskowej w szpitalu uzdrowiskowym oraz w uzdrowiskowym leczeniu ambulatoryjnym).

W praktyce skierowanie może wystawić lekarz zatrudniony na pod-stawie umowy o pracę, ale też umowy cywilnej w podmiocie leczniczym (przychodni, szpitalu) mającym tzw. kontrakt z NFZ, ewentualnie lekarz prowadzący prywatną praktykę zawodową, która ma umowę z NFZ Podkreślić należy, że lekarz z prywatnego gabinetu nie może wystawić skierowania do szpitala uzdrowiskowego (tylko do „zwykłego” szpitala).

Lekarz kierujący wskazuje z jakich przyczyn chorobowych pacjent powinien odbyć leczenie uzdrowiskowe. Określa chorobę zasadniczą będącą podstawą wystawienia skierowania wg międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD-10, a także choroby współistniejące, jeżeli istnieją. Zgodnie ze wzorem skierowania obowiązkiem lekarza jest przeprowadzenie ogólnego wywiadu o stanie zdrowia pacjenta, poprzez określenie:

1. układu oddechowego z oceną wydolności,

2. układu krążenia z oceną wydolności wg skali NYHA,

3. układu trawiennego,

4. układu moczowo-płciowego z oceną wydolności nerek,

5. układu ruchu,

6. układu nerwowego, narządu zmysłu.

Przy schorzeniach kardiologicznych bardzo ważna jest ocena układu krążenia z oceną wydolności wg skali NYHA (New York Heart Association). Jest to skala służąca do klasyfikacji ciężkości objawów niewydolności serca. Wyróżnia ona cztery klasy w zależności od stopnia nasilenia objawów.

W skierowaniu musi być określona zdolność pacjenta do samoobsługi oraz ocena jego sprawności ruchowej. Istotną informacją jest np., czy pacjent porusza się przy pomocy kul. Fundamentalnym elementem podjęcia przez lekarza decyzji w przedmiocie skierowania pacjenta na leczenie uzdrowiskowe są wyniki badań laboratoryjnych i diagnostycznych (OB, morfologia krwi, badanie ogólne moczu, RTG klatki piersiowej czy EKG), a także wyniki przeprowadzonych konsultacji specjalistycznych. W skierowaniu lekarz ubezpieczenia zdrowotnego może określić miejsce i rodzaj leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej (np. nadmorskie – leczenie sanatoryjne lub z konkretnym wskazaniem uzdrowiska: Krynica – leczenie uzdrowiskowe w szpitalu uzdrowiskowym). Jednakże wybór miejsca i rodzaju leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej dokonany przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego nie jest wiążący dla oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia!

POTWIERDZANIE SKIEROWAŃ

Skierowanie należy przesłać do oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w zamkniętej kopercie opatrzonej napisem: „SKIEROWANIE NA LECZENIE UZDROWISKOWE” albo „SKIEROWANIE NA REHABILITACJĘ UZDROWISKOWĄ”. Skierowanie może być przesłane przez świadczeniobiorcę wskazanego w skierowaniu. Następnie rozpoczyna się procedura związana z potwierdzeniem skierowania. Po otrzymaniu skierowania przez oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia komórka organizacyjna właściwa w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej dokonuje jego rejestracji poprzez wpis na listę skierowań oraz oznacza skierowanie numerem wpisu. Po dokonaniu rejestracji skierowania lekarz specjalista w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej lub rehabilitacji medycznej, zatrudniony w OW NFZ, dokonuje aprobaty skierowania pod względem celowości leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej. Wyżej wskazany lekarz specjalista może zażądać od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który wystawił skierowanie, dostarczenia w wyznaczonym terminie dokumentacji medycznej niezbędnej do ustalenia rodzaju i zakresu leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, uzupełnienia lub aktualizacji tej dokumentacji oraz przeprowadzenia dodatkowych badań (koszty badań obciążają lekarza wystawiającego skierowanie).

Oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia potwierdza skierowanie, jeżeli:

lekarz specjalista aprobował celowość skierowania; w odpowiednich zakładach lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej są wolne miejsca, przewidziane w umowach z tymi zakładami.

Potwierdzając skierowanie, oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia określa:

1. rodzaj leczenia uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej oraz ich tryb;

2. odpowiedni zakład lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej,

3. datę rozpoczęcia leczenia albo rehabilitacji uzdrowiskowej; w przypadku leczenia uzdrowiskowego w warunkach stacjonarnych – czas trwania;

4. okres leczenia, w przypadku leczenia uzdrowiskowego w warunkach ambulatoryjnych albo rehabilitacji uzdrowiskowej.

W praktyce ze względu na niewystarczającą ilość miejsc w turnusach leczniczych każde skierowanie wpisywane jest na listę oczekujących, o czym informowany jest świadczeniobiorca. Czas oczekiwania zależny jest od rodzaju świadczenia, ale także od oddziału NFZ (przykładowo na sanatorium wynosi on od 16 do 24 i więcej miesięcy).Małgorzata Paszkowska Medium

Zobacz gdzie są Uzdrowiska w Polsce:

Posiadanie statusu uzdrowiska nie gwarantuje, że dany obszar spełniał i nadal spełnia wymogi wyznaczone dla uzdrowiska!